________________
प्रियदर्शिनी टीका अ० १ गा २५ निरर्थकभापणेदृष्टन्त इत्यं मनसि विमृश्य न्यायाधीश' सारद्यभापाभापिणमश्वपति माह त्वया सावधभापा प्राक्ता, तत्फलमेतत् प्राप्तम् । पुनरेव कदापि कथमपि साग्यभापा न वाच्या ॥ इति । तया निरर्थम् अर्थरहित न लपेत् , यथा
एप पन्ध्यासुतो याति, खपुष्पकृतशेग्वरः ।
मृगतृष्णाम्भसि स्नातः, शशशुदधनु परः ॥ १ ॥ प्रकार विचार कर सारय मापा मापी उस अश्वस्वामी से न्यायधीशने कहा कि इसका क्या अपराध है । अपराध तो तेरा ही है । जो तुने मारो २ इस प्रकार की सावन्य मापा द्वारा इसे मार ने के लिये उत्साहित फिया, उसीका यह फल है। अब आगे इस बात का यान रखो कि इम प्रकारको सावध भापा न बोली जाय । ___इसी प्रकार निरर्थक मापा भी नहीं बोलनी चाहिये । जिस भाषा
का कोई अर्थ नही होता हो ऐसो भाषा का प्रयोग करना भी वर्जित बतलाया गया है-जैसे
एप व या सुतो याति । खपुष्पकृतशेखरः।।
मृगतृष्णाम्भसि स्नात. । शशश्रृग धनुर्धर ॥२॥ यह बन्या पुत्र जा रहा है । इस के शिर पर आकाश के पुष्पो को माला है, तथा यह मृग तृष्णा के जल में स्नान किया हुवा है, इसके हाय मे शशले के सीग का धनुप है । इस प्रकार के वचन निरर्यक होते है। क्यो कि न तो वध्या का कोई पुत्र होता है, न आकाश का ભય દેખાડી તે ઘેડાને પાછા ફરવી દે આ પ્રકારને વિચાર કરી સાવદ્ય ભાષભાવી તે અશ્વસ્વામીને ન્યાયાધીશે કહ્યું આને શુ અપરાધ છે, અપરાધ તો તારોજ છે, જે તે મા, મારે! આ પ્રકારની સાવધ ભાષા દ્વારા તને મારવા માટે ઉત્સાહિત બનાવ્યું તેનું આ ફળ છે, હવે પછી એ વાત ધ્યાનમાં રાખો કે આ પ્રકારની સાવદ્ય ભાષા બોલવામાં ન આવે
આમકારે–નિરર્થક ભાષા પણ ન બેલવી જોઈએ જે ભાષાનો કોઈ અર્થ ન થતો હોય એવી ભાષાને પ્રયેળ કરે એ નિરર્થક બતાવવામાં આવેલ છે જેમ
" एप या सुतो याति ख पुष्प कृत शेखरः।
मृगतृष्णाम्भसि स्नात शशशृग धनुर्धर ॥' આ વધ્યાપુત્ર જઈ રહ્યો છે, તેના માથા ઉપર આકાશના પુષ્પોની માળા છે, તથા એણે મૃગતૃષ્ણના જળમાં સ્નાન કરેલ છે, એના હાથમાં સસલાના શી ગનું ધનુષ્ય છે, આ પ્રકારના વચન નિરર્થક હોય છે, કેમકે, ન તે વ વ્યા
