Page Text
________________
१९८
उत्तराध्ययनसूत्रे
1
- प्रतिनियतार्थावधारणम् । यथा - इदमिदानीं कर्तव्यम् इद न कर्तव्यमिति ॥ ९ ॥ सशयकरणी – याने कार्यमतिपत्तिकरी सा । या भाषा जनेकार्याभिधायि तया परस्य सशयमुत्पादयति, यथा सेन्धवमानयेत्यनन्दो नरवण वाजिवाचकत्वेन सशयोत्पादकः ॥ १० ॥
-
((
व्याकृता - या प्रकटार्था । यथा - जहिंसा - सर्व कल्याणकारिणी ॥ ११ ॥ अव्याकृता -- अतिगम्भीरशब्दार्था, अव्यक्ताक्षरयुक्ता वा, यथा'सयत - हय महत्पाप प्रतिक्रमणकर्मणा " । इत्यादि यथा मम्मगादि वालभाषा ॥ १२ ॥ एपा= आमन्त्रण्यादिका भाषा प्रज्ञापनी खलु - मज्ञाप्यते प्रकटी क्रियतेऽर्थोऽनयेति प्रज्ञापनी अर्थकथनी, सा भापणीया इत्यर्थ । नैपा भाषा मृपा
समय यह करना चाहिये, यह नहीं करना चाहिये १० । सशयकरणी - जिस भाग से सुनने चालेको अनेक अर्थो की प्रतिपत्ति होने लगे उस भाषा का नाम सायकरणी मापा है, जैसे किसी ने कहा कि - ' सैन्धव लाओ' यह सैन्धव शब्द पुरुप, लवण और घोडे रूप अर्थों का प्रतिपादक है, अतः सुनने वाले को सशय जनक हो जाता है १० । व्याकृताजिसका अर्थ स्पष्ट होता है वह व्याकृता भाषा हे जैसे - " अहिंसा सर्व प्रकार से कल्याण करने वाली है " ११ । अव्याकृता - अतिगभीर शब्दार्थवाली भाषा अव्याकृता भाषा है । अथवा जो अव्यक्त अक्षर से युक्त होती है वह मापा अव्याकृता मापा है जैसे- "सयत -स्य महत्पाप प्रतिक्रमणकर्मणा " प्रतिक्रमण कर्म से सयत को बडा भारी पाप लगता है । यहा पर जब " स्य " को क्रियापद मान लिया जाता है तब इसका આ કરવુ જોઈએ. બા ન કરવુ જોઈએ ” ૯ સશકરણી–જે ભાષાથી સભળ નારને અનેક અર્થના આભાસ થવા લાગે તે ભાષાનુ નામ સશયકરણી ભાષા છે.જેમ કેાઈએ કહ્યુ કે— સન્ધવ લાએ ’” આ સન્ધવ શબ્દ પુરુષ મીઠું અને ઘેાડારૂપ અર્થના પ્રતિપાદક છે આથી સાભળવાવાળાને પ્રકરણાદિના અભાવમા સશયજનક બને છે. એ માટે પ્રકરણ સમજીને આ ભાષા ખેલવામાં દોષ નથી કેમકે, તે વ્યવહારૂ ભાષા છે ૧૦ વ્યાકુતા જેના અર્થ સ્પષ્ટ થાય છે તે વ્યાકૃત ભાષા છે જેમ અહિંસા” સર્વ પ્રકારથી કત્યાણ કરવાવાળી છે” ૧૧ અવ્યાકૃતા અતિ ગંભીર શબ્દાર્થવાળી ભાષા અવ્યાકૃતા ભાષા છે. અથવા-જે અન્યકત અક્ષરથી યુકત હાય છે તે ભાષા અન્ય કૃતા ભાષા છે જેમ— सयत-स्य महत्पाप प्रतिक्रमणा कर्मणा
<t
પ્રતિક્રમણ કેમથી સયતને માઢું ભારે પાય લાગે છે, અહિં જયારે “” ને ક્રિયાપદ માનવામા આવે ત્યારે એના અર્થ એવા થાય છે કે, હું
| SR No. | 009352 |
| Book Title | Uttaradhyayan Sutram Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1959 |
| Total Pages | 961 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_uttaradhyayan |
| File Size | 28 MB |