________________
१४०
उत्तराध्ययनसूत्रे
जय भावः - श्रुतोऽपि शिष्य सशये सति गुरु पृच्छति सूत्रार्थम्, तत्र विनयपूर्विकेव मच्छना करणीया यथा गुरोराशातना न भवेदिति । उत्कुटुक इति विशेषणेनइन्द्रियदमनशीलत्व विनीतल च सूचितम् माअलिपुट इत्यनेन सर्वविधविनयवत्त्व जातिकुलसम्पन्नत्व च सूचितम् ॥ २२ ॥ मूलम् एव विणयजुत्तस्त, सुत्त अथ च तदुभय । पुच्छमणिस्स सर्सिस्स, वांगरिज्ज जहासुय ॥२३॥ छाया - एव विनययुक्तस्य, सूनम् अर्थं च तदुभयम् ।
1
पृच्छतः शिष्यस्य, व्याकुर्याद् यथाश्रुतम् ॥ २३ ॥
टीका – ' एव विणयजुत्तस्स ' इत्यादि । एव = उक्तप्रकारेण विनययुक्तस्यविनययतः, सूत्रम् - कालिकोत्कालिकादि, अर्थ-तद्द्बोध्य, सूत्राभिमायमित्यर्थः । निवृत्ति के लिये गुरुके सन्मुख जावे और बडे विनयके साथ उस सशय की निवृत्ति करे । गुरु महाराज का विनय भक्ति मे यदि जरा सी भी त्रुटि हो जायगी तो शिष्य आशातना दोष का भागी होगा । "उत्कुटुक' इस विशेषण से सूत्रकार यह सूचित करते है कि जो इस आसन से बैठता है वह साधु इन्द्रिय दमन शोल तथा विनीत होता है । " प्राजलिपुट " इस विशेषण से शिष्य मे सभी प्रकार के विनयगुण तथा जातिसम्पन्नता एव कुल सम्पन्नता सूचित होती है |गा २२||
"
1
एव ' इत्यादि ।
अन्वयार्थ - ( एव - एव) पूर्वोक्त प्रकार से (विणयजुत्तस्सविनययुक्तस्य ) विनयधर्म से युक्त होकर ( सुत्त अत्य च तदुभय पुच्छमाणस्स - सूत्र अर्थ तदुभय पृच्छत ) सूत्र - अर्थ और सूत्र अर्थ दोनों को पूछने वाले (सीसस्स - शिष्यस्य ) शिष्य को ( जहासुय
કરી લ્યે. ગુરુ મહારાજની વિનય ભક્તિમા જરા પણ ભૂલ થાય તે શિષ્ય આસાતના દોષના ભાગી બને છે “ उत्कुटुक " मा विशेष युथी सूत्रार मे એ સૂચિત કરે છે કે, જે આ આસનથી એને છે તે સાધુ ઇન્દ્રિયનું ક્રમન કરનાર તથા વિનિત હોય છે “ प्राञ्जलिपुट " मा विशेषणुथी शिष्यभा सर्व પ્રકારના વિનયગુણુ તથા જાતિસ પન્નતા અને કુળસ પન્નતા દેખાઈ આવે છે પરરા एव छत्यादि
અન્વયા एव एव पूर्वोति अस्थी विणयजुत्तस्स - विनययुक्तस्य विनय धर्मथी युक्त मनी सुत्त अत्थ च तदुभय पुच्छमाणस्स - सूत्र अर्थ सद्भय पृच्छत सूत्र - अर्थ भने सूत्र अर्थ मन्नेने पुछवावाजा सीसरस
-
