________________
मुन्दरबोधिनी टीका अ. १ जम्बूस्वामि पश्नः महाराझ्या अयं पुत्र इति कालः । एवं सर्वत्र विज्ञेयम् । अत्र 'कुमारे 'ति सर्वत्र योजनीयं यथा-'कालकुमार' इत्यादि, कालीकुमार इत्यर्थः ॥७॥
मूलम्-जइणं भंते ! समणेणं जाव संपत्तेणं उवंगाणं पढमस्स निरयावलियाणं दस अज्झयणा पन्नत्ता, पढमस्स णं भंते ! अज्झयणस्स निरयावलियाणं ससणेणं जाव संपत्तेणं के अढे पन्नत्ते ? ॥ ८ ॥
छाया-यदि खलु भदन्त ! श्रमणेन यावत् संप्राप्तेन उपाङ्गानां प्रथमस्य निरयावलिकानां दश अध्ययनानि प्रज्ञप्तानि, प्रथमस्य भदन्त ! अध्ययनस्य निरयावलिकानां श्रमणेन यावत् संप्राप्तेन कोऽर्थः प्रज्ञप्तः ? ॥ ८ ॥
टीका-'जइणं भंते' इत्यादि । यदि खलु भदन्त ! हे भगवन् ! यावत् पूर्वोक्तगुणवता संप्राप्तेन मुक्ति लब्धवता, श्रमणेन भगवता महावीरेण निरयावलिकानामकोपागस्य प्रथमस्य वर्गस्य दश अध्ययनानि मज्ञप्तानि-निगदितानि हे भदन्त ! = हे भगवन् ! निरयावलिकानां प्रथमस्य अध्ययनस्य यावत्-पूर्वोकगुणवता संप्राप्तेन मुक्तिं लब्धवता श्रमणेन-भगवता महावीरेण कोऽर्थः प्रज्ञप्तः प्रतिपादितः ?
. अत्र सवत्र 'श्रमणेन' 'यावत्' 'संप्राप्तेन' इत्यादिपदानां पुनः पुनरुपादानं भगवद्भक्तिवाहुल्यसूचनाय । किया है, जिससे काली महारानीका पुत्र काल कुमार कहा जाता है, उसके चरित्रप्रतिबोधक अध्ययन भी काल-अध्ययन नामसे प्रसिद्ध है। इस प्रकार सब अध्ययनकी योजना समझना चाहिए ॥ ७ ॥
जम्बू स्वामीने सुधर्मा स्वामीसे फिर पूछा 'जइणं भंते' इत्यादि ।
हे भदन्त ! इन दस अध्ययनोंमें प्रथम-कालकुमार अध्ययनका भगवानने क्या अर्थ कहा?
यहां सर्वत्र श्रमण आदि पदोंका पुनः पुनः उपादान किया है वह भगवानकी अतिशय भक्ति सूचनार्थ है । अथवा वाक्यभेदसे કાલી મહારાણના પુત્ર કાલકમાર કહેવાય છે તેનું ચરિત્રપ્રતિબંધક અધ્યયન પણ કાલઅધ્યયન નામથી પ્રસિદ્ધ છે. આ પ્રકારે બધા અધ્યયનની યોજના સમજવી જોઈએ છા
४) स्वामी सुधर्मा स्वाभान वणी पूछ्यु-' जइणं भंते' त्या હે ભદુત, એ દશ અધ્યયનમાં પ્રથમ-કાલકુમાર અધ્યયનને ભગવાને શું અર્થ કો? - અહીં સર્વત્ર શ્રમણ આદિ પદનું વાર વાર ઉપાદાન કર્યું છે, તે ભગવાનની આતશય ભકિત સૂચનાથે છે. અથવા બ્રાય ભેદથી પુનરૂકિત દોષ ન સમજવું જોઈએ
