Nandisutram

SR No.: 009350
Original Sutra Author: N/A
Author: Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Publication Year: 1958
Total Pages: 940
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & agam_nandisutra
File Size: 58 MB

Page 761

चन्द्रिका टीका - भौरपत्तिकी बुद्धिदृष्टान्ताः
अथ षडविंशतितम सूत्रोक्तानि ( पृ० ३०१ ) उदाहरणानि वर्ण्यन्तेऔत्पत्तिकी बुद्धिदृष्टान्ताः
K
औत्पत्तिक्या बुद्धेरुदाहरणानि - ' भरहसिल मिढकुक्कुड ' इति गाथायां नाम मात्रतो निर्दिष्टानि । अधुना क्रमशस्तान्युदाहरणानि प्रदर्श्यन्ते । तत्र ' भरतशिला ' इति प्रथमो दृष्टान्तः । स चैवम्
ज्ञान वर्णित हुआ । तात्पर्य इसका यह है कि, पहिले शिष्यने पूछा था कि, हे भदन्त ! अंगप्रविष्ट का क्या स्वरूप है ? इसके उत्तर में आचार्य महाराजने यह कहा है कि “ तदेतद् अंगप्रविष्टं वर्णितम् " कि आचारांग आदि अंगप्रविष्टका स्वरूप है । जब आचारांग आदिका वर्णन समाप्त हो चुका तो इस तरह अङ्गप्रविष्ट और अनंगप्रविष्ट आदि का वर्णन हो चुकने पर श्रुतज्ञान का वर्णन पूर्णरूप से हो चुका है ऐसा जानना चाहिये । श्रुतज्ञान के इस पूर्ण वर्णन में ही परोक्षज्ञान का पूर्णवर्णन आ जाता है, अतः ' तदेतत् परोक्षज्ञानं वर्णितम् " ऐसा आचार्यने कहा है ॥ ॥ इति नंदीसूत्र संपूर्ण ॥
अब छब्बीसवें सूत्र ( पृ०३०१) में उक्त उदाहरणों का वर्णन किया जाता है॥ औत्पत्तिकी बुद्धि के दृष्टान्त ॥
66
औत्पत्तिकी बुद्धि के ऊपर जो उदाहरण " भरहसिल मिढकुक्कुड " इस गाथामें नाम मात्र रूपसे सूचित किये गये हैं, वे अब क्रमशः प्रदતેનુ તાત્પ એ છે કે, પહેલાં શિષ્યે પૂછ્યું હતું કે ભદન્ત ! અંગપ્રવિષ્ટનુ શું સ્વરૂપ છે?” તેના ઉત્તરમાં આચાર્ય મહારાજે એ કહ્યુ છે કે तदेतद् अंगप्रविष्टं वर्णितम् , मायारांग आदि अंगप्रविष्ट छे भने मेन संगप्रविष्ट સ્વરૂપ છે—જ્યારે આચારાંગ આદિત્તુ વર્ણન સમાપ્ત થઇ ગયું ત્યારે આ રીતે અંગપ્રવિષ્ટ અને અન’ગપ્રવિષ્ટ આદિનું વર્ણન થઈ જતાં શ્રુતજ્ઞાનનું વર્ણન સંપૂર્ણ રીતે થઈ ગયુ છે એમ સમજવુ જોઇએ. શ્રુતજ્ઞાનના આ પૂર્ણ વનમાં જ પરાક્ષજ્ઞાનનું પૂર્ણ વર્ણન આવી જાય છે, તેથી “ तदेतत् परोक्षज्ञानं वर्णितम् " એવુ' આચાર્યે કહ્યુ છે.
॥ इति नंदी सूत्र संपूर्ण ॥
હવે છવ્વીસમાં સૂત્ર (પૃ૦૩૦૧)માં કહેલા ઉદાહરણાનું વર્ણન કરવામાં આવે છે " औत्पत्तिकी बुद्धिनां दृष्टान्तो "
66
ઔત્પત્તિકી બુદ્ધિના ઉપર જે ઉદાહરણ भरहसिल मिंटकुक्कुड " मा ગાથામાં નામ માત્રથી જ સૂચિત કરાયા છે તે હવે ક્રમશઃ બતાવવામાં આવે