________________
नन्दीसूत्रे नत्वनन्ताः। तथा-स्थावरा:-तिष्ठन्त्येवं-शीलाः स्थावराः-शीतातपायभिभूता अपि स्थानान्तरं गन्तुमसमर्थाः पृथिव्यप्तेजोवायुवनस्पतिकायलक्षणा अनन्ताः सन्ति । वनस्पतेरानन्त्यात्स्थावराणामानन्त्यं चोच्यम् । उपरि निर्दिष्टा एते सर्व-शाश्वतकृतनिवद्धनिकाचिताः, तत्र-शाश्वताः-द्रव्यार्थिकनयापेक्षया नित्याः, कृताः पर्यायार्थतया प्रतिसमयमन्यथात्वावाप्त्याकृता:-अनित्या इत्यर्थः, निवद्धाः सूत्र एव ग्रथिता न तु इतस्ततो विकीर्णाः, निकाचिताः-नियुक्तिहेतृदाहरणादिभिः प्रतिष्ठिताः शाश्वतादीनां चतुणी पदानामितरेतरयोगद्वन्द्वः, जिनप्रज्ञप्ताम् तीर्थंकर प्ररूपिता ये ब्रस जीव परीत-असंख्यात हैं, अनंत नहीं। तथा-'अणंता थावरा' स्थावर जीव अनंत हैं । स्थावर नामकर्म का जिनके उदय है वे एकेन्द्रिय जीव स्थावर जीव कहे गये हैं । वे शीत तथा आतप से पीडित होकर भी एक स्थान से दूसरे स्थान पर जाने के लिये असमर्थ होते हैं । पृधिवीकाय, अपकाय, तेजस्काय, वायुकाय तथा वनस्पतिकाय, इस प्रकार इनके ये पांच भेद हैं । स्थावर काय जीव अनंत हैं इसका कारण यह है कि वनस्पति कायिक जीव अनंत हैं इसलिये स्थावर जीवोंमें अनंतता प्रकट की गई है। और पृथ्वी, अप् , तेजो वायु प्रत्येक में असंख्यात असंख्यात जीव है ये सब जीव-त्रसजीव एवं स्थावर जीव 'शाश्वत' द्रव्याथिंकनय की अपेक्षा से नित्य हैं, 'कृत' पर्यायार्थिक नयकी अपेक्षा से अनित्य हैं, 'निबद्ध'-सूत्र में ही ग्रथित होने से ये निबद्ध हैं तथा 'निकाचित'-नियुक्ति, हेतु, उदाहरण आदि के द्वारा ये अच्छी तरह से प्रतिष्ठित हैं इसलिये ये निकाचित हैं। 'जिनप्रज्ञप्ता भावा आख्यायन्ते' मे स ०१ परीत-मसभ्यात छ, मन त नथी. तथा-" अणंत थावरा" स्थाવર જીવ અનંત છે. સ્થાવર નામ કમને જેમને ઉદય છે એ એકેન્દ્રિય જીવાને સ્થાવર જીવ કહેલ છે. તેઓ શીત તથા આતપથી ત્રાસીને એક સ્થાનેથી બીજે સ્થાને જવાને માટે અસમર્થ હોય છે. પૃથિવીકાય, અપૂકાય, તેજસ્કાય, વાયુકાય તથા વનસ્પતિકાય, આ રીતે તેમના પાંચ ભેદ છે. સ્થાવર કાય જીવ અનંત છે, તેનું કારણ એ છે કે વનસ્પતિકાયિક જીવ અન ત છે તે કારણે સ્થાવર છવામાં અનંતતા પ્રગટ કરવામાં આવેલ છે. એ બધાં જીવ-ત્રસજીવ અને સ્થાવર જીવ “शाश्वत" द्रव्याथि ४ नयनी अपेक्षा नित्य छ, “कृत" पर्यायाथि नयना अपेक्षा अनित्य छ, “निबद्ध" सूत्रमा अथित पाथी निमद्ध छे तथा “ निकाचित" नियुति, तु, हाड माहारात सारी शत प्रतिष्ठित छ तथा ते निायित छे. “जिन प्रज्ञप्ता भावा आण्यायन्ते" से समस्त छ।