Page Text
________________
नन्दी सूत्रे
टीका - 'पुव्व' इत्यादि । पूर्वाऽदृष्टाश्रुताऽविदिततत्क्षणविशुद्ध गृहीतार्था पूर्व=बुद्धयुत्पत्तेः प्राक्, अदृष्टः = स्वयं चक्षुपा न दृष्टः, अश्रुतः = न चाप्यन्यतः श्रुतः, अविदितः=मनसाप्यविदित:- अपर्यालोचितः, तत्क्षणे = तस्मिन् क्षणे - बुद्धयुत्पत्तिकाले, विशुद्धः = यथावस्थितः, गृहीतः = अवधारितोऽर्थः यया सा तथा । ' पुव्वमदिहस्यमय ' इत्यत्र मकारत्रयम् आर्यत्वात् । तथा अव्याहतफलयोगा - अव्याहतं ==व्याघातरहितं च तत् फलं चाव्याहतफलम् तेन योगो यस्या सा अव्याहतफलयोगा - अवाधितार्थविषयका बुद्धिः, औत्पत्तिकी नाम-नाम्ना औत्पत्तिकीत्यर्थः ॥ २ ॥ संप्रति शिष्यानुग्रहार्थमत्पत्तिक्याः स्वरूपं प्रतिबोधयितुमुदाहरणान्याह -
"
३०६
मूलम् - गाहा - भरहसिल १, मिंढ २, कुक्कुड ३, तिल ४, वालुय ५, हत्थि ६, अगड ७, वणसंडे ८ । पायस ९, अइया १०, पत्ते ११, खाडहिला १२, पंचपियरो १३, य ॥ ३ ॥
छाया - भरतशिला, १, मेण्ट २, कुक्कुट ३, तिल ४, वालुका ५, हस्त्य - गड ६–७, वनपण्डाः ८ । पायसातिग ९ - १०, पत्राणि ११, खाडहिला १२, पश्चपितरश्च १३ ॥ ३ ॥
टीका- 'भरहसिल' इत्यादि । अस्या अर्थः त्रयोदशकथानकेभ्योऽवगन्तव्यः । तानि च कथानकानि टीकासमाप्त्यनन्तरं द्रष्टव्यानि ॥ ३ ॥
अब औत्पत्तिकी बुद्धि का क्या लक्षण है इसे सूत्रकार नीचे की गाथा द्वारा बतलाते हैं - 'पुचमदिट्ठ०' इत्यादि ।
जो पदार्थ पहिले कभी देखा नहीं है, किसी दूसरे से सुना भी नहीं है, और न जिसकी मन से भी कल्पना की गई है, ऐसे पदार्थ का उसी समय यथावस्थितरूप से जिसके द्वारा निश्चय हो जावे उस बुद्धि का नाम औत्पत्तिकी बुद्धि है । तात्पर्य कहने का यही है कि इस बुद्धि का विषय अबाधित होता है । अर्थात् यह बुद्धि सभी विषयों को निस्सन्देह रूप से स्पष्ट करती है ॥ २ ॥
હવે ઔત્પત્તિકી મતિનું શું લક્ષણ છે તે સૂત્રકાર નીચેની ગાથા દ્વારા मतावे छे. – “ पुव्वमदिट्ठ० " त्याहि.
જે પદ્મા પહેલાં કદી જોચે ન હાય, ખીજા કાઇની પાસેથી સાંભળ્યા પણ ન હોય, અને મનથી જેની કલ્પના પણ કરી ન હેાય, એવા પદાર્થના એજ સમયે યથાવસ્થિત રૂપે જેના દ્વારા નિશ્ચય થઈ જાય એ મતિનું નામ ઓત્પત્તિકી મતિ છે તેનુ તાત્પ એ છે કે આ મતિના વિષય અમાધિત હાય છે. એટલે કે બુદ્ધિ સમસ્ત વિષયાને નિઃસ ંદેહ રૂપે સ્પષ્ટ કરે છે. ૫ ગા. ૨૫
| SR No. | 009350 |
| Book Title | Nandisutram |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1958 |
| Total Pages | 940 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_nandisutra |
| File Size | 58 MB |