________________
२३२
नन्दीस्त्रे अतस्ताः पुरुषेभ्योऽपकृप्टा इति चेत् ? शृणु।।
अधोगतो येषामतुल्यं सामर्थ्य, तेषामूर्ध्वगतावपि सामर्थ्यमतुल्यमेव भवतीति नियमो नास्ति । तथा चोक्तम् -
समुच्छिम-भुयग-खग,-चउप्पय-सप्पि-त्थि-जलचरेहितो।
स नरेहितो सत्तसु, कमोववज्जंति नरएसु ॥ १॥ यदि कहो कि यह बात सामान्य से कही है कि स्त्रियों में ससमनरक में जाने का अभाव है, अर्थात् इसका आशय यह है कि-"छट्टि च इत्थियाओ मच्छा मणुया य सत्तमि पुढविं" छठवीं नरक तक स्त्रियां जाती हैं तथा मच्छ एवं मनुष्य सप्तम नरक तक जाते हैं, अतः सप्तम नरक में जाने के योग्य कर्मोंके उपार्जन करने की शक्ति पुरुषों में ही है स्त्रियों में नहीं है, इस प्रकार जव स्त्रियों में अधोगमन के लिये पुरुषतुल्य सामर्थ्य का अभाव है तो ऊर्ध्वगमन में भी पुरुषतुल्य सामर्थ का अभाव उनमें है, यह बात भी अनुमति होती है । इसीसे वे पुरुषों की अपेक्षा हीन मानी गई हैं।
ऐसा कहना भी ठीक नहीं है । कारण कि ऐसा कोई नियम नहीं है कि जिनमें अधोगति में जाने का सामर्थ्य नहीं है उनमें ऊर्ध्वगति में भी जाने का सामर्थ्य नहीं है । फिर कहा भी है"समुच्छिमरभुयग२, खग३-चउपय४सप्पित्थितंजलचरेहितो । सनरेहिंतो७ सत्तसु, कमोववज्जंति नरएसु ॥१॥"
જે એમ કહે કે આ વાત સામાન્યરૂપે કહી છે કે સ્ત્રીઓમાં સાતમી न२ पान मा छे सेटले तना माशय मा प्रमाणे छे-“छठिं च इत्थियाओ मच्छा मणुया य सत्तमि पुढविं" ७४ी न२४ सुधी सीमा तय छ, तथा મચ્છ અને માણસ સાતમી નરક સુધી જાય છે, તેથી સાતમી નરકમાં જવાને
ગ્ય કર્મોનું ઉપાર્જન કરવાની શક્તિ પુરુષોમાં જ છે સ્ત્રીઓમાં નથી. આ પ્રમાણે જે સ્ત્રીઓમાં અધેગમનને માટે પુરુષ જેટલા સામર્થ્યને અભાવ છે તો ઉર્ધ્વગમનમાં પણ પુરુષ જેટલા સામર્થ્યનો અભાવ તેમનામાં છે, એ વાતનું પણ અનુમાન કરી શકાય છે, તેથી તેમને પુરુષો કરતાં હીન ગણેલ છે.
એમ કહેવું તે પણ બરાબર નથી કારણ કે એ કેઈ નિયમ નથી કે જેમનામાં અધોગતિમાં જવાનું સામર્થ્ય ન હોય તેમનામાં ઉર્વગતિમાં જવાનું પણ સામર્થ્ય ન હોય વળી કહ્યું પણ છે
" समुच्छिम १-भुयग २-खग ३-चउप्पय ४-सप्पि ५-त्थि ६-जलचरेहितो। सनरेहिं तो, सत्तसु, कमोववज्जति नरएसु" ॥ १ ॥
