________________
प्रकाशिका टीका-षष्ठोदक्षस्कारः सू. २ द्वारदशकेन प्रतिपाद्यविषयनिरूपणम्
सम्प्रति-पश्चिमसमुद्रगामिनीनां नदी संख्यां ज्ञातुं प्रश्नयनाह-जंबुद्दीवेणं भंते ! दीवे' इत्यादि, जवुद्दीवे णं भंते ! दीवे' जम्बूद्वीपे खलु भदन्त ! द्वीपे सर्व द्वीपमध्य जम्बूद्वीपे इत्यर्थः 'केवइया सलिलासयसहस्सा' कियन्ति सलिनास्तसहस्राणि 'पचत्यिमाभिसुहा' पश्चिमाभिमुखाः पश्चिमे प्रवाहो विवते यासां तथाभूना नघः 'लवणसमुदं समप्येति' लवणसमुद्रं समर्पयन्ति, अर्थात् कियत्यो नघः पश्चिममुखपवाहा लवणसमुद्रे प्रविशन्तीति प्रश्ना, भगवानाह-'मोयमा' इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम ! 'सत्सलिलासयसहस्सा अट्ठावीसं च सहस्सा पचत्थिमागिमुहा लदणसमुह समप्पेंति' सप्तसलिलाशतसहस्राणि सप्तलक्षाणीत्यर्थः अष्टाविंशतिश्च सहस्त्राणि पश्चिमाभिमुखानि लवणसमुद्रं समर्पयन्ति, अष्टाविंशति सहस्राधिक सप्तलक्षसंख्यकाः पश्चिमाभिमुखा नधो लरणसमुद्रे प्रविशन्तीति । ___ सम्प्रति-सर्वनदी संकलनां दर्शयितुमाह-'एवामेव' इत्यादि, एवामेव सपुब्बावरेण जंबुहीवे दीये चोहस सलिलासयसहस्सा छप्पणं च सहस्सा भवतीति मक्खायं' एवमेव सपू.
परेण जम्बूद्वीपे द्वीपे चतुर्दशसलिलाशतसहस्त्राणि पटू पञ्चाशच सहस्त्राणि भवन्तीत्याख्यातम्, तत्र एवमेव यथावर्णिताकारेण सपूर्वापरेण-सर्वसङ्कलनेन चतुर्दश सलिलाशत सहपूर्व समुद्रगामी ७ लाख २८ हजार नदियों का जोड आजाता है अत्र पश्चिम समुद्रगामिनी नदियों की संख्या जानने के लिये 'जंबुद्दीदेणं भंते ! दीवे केवड्या सलिलासयसहस्सा पच्चस्थिमाभिहा' गौतमरवामी ने ऐसा पूछा है कि-हे सदन्त ! इस जम्बूद्वीप नाम के डीप में कितनी नदियां पश्चिम की और प्रवाह वाली होकर लवणलशुद्र में मिलती है ? इसके उत्तर में प्रभुश्री कहते हैं-'गोयमा ! सत्तसलिलासयलहस्सा अठ्ठावीतं च सहस्सा पच्चल्विभाभिक्षा लवणसमुई समप्पे ति' हे गौतम ! ७ लाख २८ हजार नदियां पश्चिम की ओर प्रवाहवाली होती हुई लवणसमुद्र में प्रवेश करती हैं। 'एवामेव सपुच्चावरेण जंबुद्दीवे दीवे चोदससलिलासयसहस्सा छप्पं च लहस्ता अति ति मनवार्य' इस तरह जम्बूद्वीप में १४ लाख ५६ हजार नदियां हैं ऐसा कथन तीर्थकरों का है। અહીં જોડી દેવી જોઈએ. આ પ્રમાણે પૂર્ણ સમૃદ્રગામી ૭ લાખ ૨૮ હજાર નદીઓની સંખ્યા આવી જાય છે. હવે પશ્ચિમ સમુદ્ર ગામિની નદીઓની સ ખ્યા જાણવા માટે 'जंबुद्दीवे णं भंते ! दीवे केवइया सलिलासयसहस्ला पच्पत्थिमाभिमुहा' गौतस्वाभीसे सा જાતનો પ્રશ્ન કર્યો કે હે ભદંત ! આ જ બૂરીપ નમક દ્વીપમાં કેટલી નવીઓ પશ્ચિમ त२३ प्रा61 ५४२ प्रभुर भणे छ ? नाममा प्रभु ४३ छ-'गोयमा ! सत्तसलिलासयसहस्सा अट्ठावीससहरसा पचत्थिमाभिमुहा लवणसमुदं समापे ति' 3 गौतम ! , છ લાખ ૨૮ હજાર નદી પશ્ચિમ તરફ પ્રવાહિત થતી લવણસમુદ્રમાં પ્રવિષ્ટ થાય છે. 'एगमेन सपुव्यावरेण जंबुदीवे दीवे दोदस सलिलासयसहरसा छप्पण्णं च सहस्सा भवंतित्ति मक्खाय' मा प्रमाणे नमूदीमा १४ मा ५६ ७.२ नही छे. मे ४थन ती