________________
प्रकाशिका टीका-चतुर्थवक्षस्कारः सू० १ क्षुल्ल हिमवद्धवर्पधरपर्वतनिरूपणम् ३ नाह-गोयमा !' हे गौतम ! 'हेमवयम्स बासस्स दाहिणेणं' हैमवतस्य वर्षस्य क्षेत्रस्य दक्षिणे दक्षिणस्यां दिशि 'भरहस्स' भरतस्य तन्नामकस्य 'वासस्स उत्तरेणं' वर्पस्य उत्तरे उत्तरस्यां दिशि 'पुत्थिमलवणसमुहस्स' पौरस्त्यलवणसमुद्रस्य पूर्वलवणसमुद्रस्य ‘पच्चस्थिमेणं पच्चत्यिमलवणसमुहास' पाश्चात्ये पश्चिम दिगि, पाश्चात्यलयणसमुद्रस्य-पश्चिमलवणसमुद्रस्य 'पुरत्थिमेणं' पौरस्त्ये-पूर्वस्यां दिशि 'एत्य णं' अत्र इह खलु 'जंबुद्दीवे दीवे चुल्लहिमवंते णाम वासहरपन्चए पण्णते' जम्बूद्वीपे द्वीपे क्षुद्राहिमवान नाम वर्षधरपर्वतः प्रज्ञप्तः, स च कीदृशः? इत्यपेक्षायामाह-'पाईण पडीणायए' प्राचीनप्रतीचीनाऽऽयतः प्राचीनप्रतीचीनयोः पूर्वपश्चिमयोः आयतः दीर्घः पुनः 'उदीणदाहिणविस्थिन्ने' उदीचीन दक्षिणविस्तीर्ण:-उदीचीन-दक्षिणयोः उत्तर दक्षिणयोः विस्तीर्णः विस्तारयुक्त. 'दुहा' द्विधाः द्वाभ्यामनुपदं वक्ष्यमाणाभ्यां कोटिभ्यां 'लवणसमुहं पुढे.' लवणसमुद्रं स्पृष्टः आश्लिष्टः रपृष्ट इत्यत्र कर्तरिक्त प्रत्ययः. एतदेव स्पष्टीकरोति 'पुरथिमिल्लाए' पौरस्त्यया पूर्वरया 'कोडीए' कोटयाअग्रभागेन 'पुनन्धिमिल्ल' पौरस्त्यं पूर्व 'लयणामु पुढे लवण समुद्रं स्पृष्टः 'पच्चस्थिमिल्लाए' पाश्चात्यया पश्चिमया 'कोडीए' कोटया 'पच्चन्थि मिल्लं' पाश्चात्यं-पश्चिमं 'लवणसमुई पुढे' द्वीप में क्षुद्रहिमवान् नामका वर्षधर पर्वत कहां पर कहा गया है ? इसे वर्षधर इसलिये कहा गया है कि यह अपने पास में रहे हपदो क्षेत्रों की सीमा को करता है इसके उत्तर में प्रभु कहते है-(गोयमा ! हेमवयस्म वासस्स दाहिणे णं भरहस्स वासस्स उत्तरेणं पुरथिम लवणलखुदस्स पच्चत्थिमेणं पच्चत्थिमलवणसमुदस्स पुरत्थिमेणं पत्थणं जंबुद्दीवे दीवे चुल्लहिमवंते णामं वासहरपन्चए पण्णत्ते) हे गौतम ! इस जम्वृद्धीप में स्थित क्षुद्रहिमवान् पर्वत भरत क्षेत्र की उत्तर दिशा में और हैम या क्षेत्र की दक्षिणादिशा में, तथा पूर्वदिग्वर्ती लवण समुद्र की पश्चिमदिशा में एवं पश्चिमदिग्वर्ती लवणसमुद्र की पूर्व दिशा में कहा गया है। (पाईणपडीणायए, उदीणदाहिणविधिपणे दुहा लवणसमुदं पुढे पुरत्थि. मिल्लाए कोडीग पुरथिमिल्लं लवणसमुई पुढे पच्चथिमिल्लाए कोडीए पच्चકિપમાં શુદ્ધ હિમવાન નામક વર્ષધર પર્વત કયાં આવેલ છે? એ પર્વતને વર્ષધર એટલા માટે કહેવામાં આવેલ છે કે એ પિતાની પાસેના બે ક્ષેત્રની સીમાનું નિર્ધારણ કરે છે. भेना पाममा प्रभु ४ छ-'गोयमा ! हेमवयरस वामस्स दाहिणणं भरहस्स वासस्स उत्तरेणं पुरस्थिमलवणसमुहस्स पच्चस्थिमेगं पच्चत्यिमलवणसमुहस्स पुरस्थिमेणं एत्थणं जंबुद्दीवे दीवे चुल्लहिमवते णामं वासहरपचए पण्णत्ते' ७ गौतम ! दीपमा स्थित क्षुद्र હિમાવાન પર્વત ભરતક્ષેત્રની ઉત્તર દિશામાં અને હૈમવત ક્ષેત્રની દક્ષિણ દિશામાં તથા પૂર્વ દિવતી લવણ સમુદ્રની પશ્ચિમ દિશામાં તેમજ પશ્ચિમ દિગ્વતી લવણસમુદ્રની પૂર્વ દિશામાં मावत छ. 'पाईणपडीणायए उदीण दाहिण विस्थिण्णे दुहा लवणसमुदं पुढे पुरस्थिमिल्लाए कोडीए पुरथिमिल्लं लवणसमुई पुढे पच्चस्थिमिल्लाए कोडीए पच्चस्थिमिल्लं लवणसमुई पुढे