________________
मुनितो पणी टीका
प्रस्तावना
१३
मलिनीकरोति ? यद्वा गृहे वहव्यः सम्मार्जन्यः सन्तीतिकृत्वा किं वहिः प्रदेशादानीय वूल्यादिक गृहे विक्षिप्यते ? अपितु न, किन्तु यदि प्रमादादिवशादनभिज्ञतया वा विषभक्षणादि कृत भवेत्तर्हि तत्प्रयोगेण तन्निवारणमभिमत विपश्चिता तदेव श्रेयस्कर च, अन्यथा तादृशानुचिताऽऽचरणविख्यापितमौर्यस्य निन्दा - दुःखादिभागित्व समासादित भवत्यतो नैव भावनीय जैनेन्द्रमवचनानुशीलनशीलैः।
तच्च प्रतिक्रमण पञ्चधा भवति - (१) दैवसिक, (२) रात्रिक, (३) पाक्षिक, (४) चातुर्मासिक, (५) सावत्सरिक चेति ।
यह विचार करके कि घर में बहुतेरी समार्जनिया- (बुआरियां) पडी हैं, बाहर से कूडा कचरा इकट्ठा करके घरमे फैलाता है ? नहीं, कदापि नहीं । हाँ, प्रमाद वश या अनजान में विष का भक्षण हो जाय तो उस दवा का प्रयोग करके उसका प्रतिकार करना समझदारी है, और इसी में भलाई है । अन्यथा अपने अनुचित आचरण से मूर्खता प्रगट होगी और निन्दा तथा दुःख का पात्र बनना पडेगा । इसलिये जिनेन्द्र भगवान् के प्रवचन रूपी प्रशम पीयूप (अमृत) के पिपासुओं को ऐसी भावना मन में न लानी चाहिए ।
प्रतिक्रमण पाँच प्रकार का है- १ दिवस सम्बन्धी २ - रात्रि सम्बन्धी ३ - पाक्षिक ( पखवाडा) सम्बन्धी ४ चातुर्मास सम्बन्धी ५ - सवत्सरશુ જાણી જોઈને પેાતાના કપડા કાદવમાં નાખી ગદા કરે છે ? ઘરમા સાસુપ્રી કરવા માટે ઘણી સાવરણી છે એવા ખ્યાલ કઇ સમજદાર મનુષ્ય કરીશુ અહારથી પેાતાના ઘરમા કચરો એકઠો કરશે ? નહિ, કદાપિ નહિ હા, કદાચ પ્રમાદી અથવા અજ્ઞાન દશામા વિષ ખાવામા આવે તે તેના ઉતારા પ્રયાગ કરીને વિષના પ્રતિકાર કરવે, તેજ ખરી સમજ છે અને તેજશિષ્ટ રાહ છે આ સમજનું અનુસરણ ન કરે તે પેતાના અયેગ્ય આચરણથી પેાતાની સૂર્યાં મહાર આવે છે, અને પેાતાને નિંદા અને દુખનું પાત્ર મનવુ પડે છે માટેજ જીતેદ્ર ભગવાનના પ્રવચન રૂપ શાન્ત અમૃતના પાન કરનારાઓમા આવી અશિષ્ટ ભાવના આવવી ન જોઈએ, આવા કુતર્ક આવવા ન જોઈએ
अति भणु याथ प्रहारना छे – (१) हिवस- समधी (२) रात्रि - समधी (3) पाक्षि-समधी (४) यातुर्भास-समधी (4) सवत्सर-समधी दिवस ६२भ्यान
