________________
मुनितोपणी टीका, प्रत्याख्यानाध्ययनम् - ६
३१३
नाहाण ' लोकाना=भव्याना नाथाः = नेतारो योग' - २ क्षेमकरत्वादिति लोक्नाथास्तेभ्यः, 'लोगडियाण' लोकः = एकेन्द्रियादिः सर्वप्राणिगणस्तस्मै हिताः रक्षोपायपथप्रदर्शकत्वालोकहितास्तेभ्यः । ' लोगपईवाण' लोकस्य = भव्यजनसमुदायस्य मदीपास्वन्मनोऽभिनिविष्टानादिमिथ्यात्वतम पटलव्यपगमेन विशिष्टात्मतत्त्वप्रकाशकत्वाद्दीपतुल्यास्तेभ्यः, यथा प्रदीपस्य सकलजीवार्थे तुल्यप्रकाशक्त्वेऽपि चक्षुमन्त एव तत्प्रकाशसुखभाजो भवन्ति न त्वन्धास्तथा भव्या एव भगवदनुभावसमुद्भूतपरमानन्दसन्दोह भाजो भवन्ति नाभव्या इति प्रतिबोधयितु मदीपष्टान्त', अत एव च लोकपदेन भव्यानामेव ग्रहणम् । 'लोगपज्जोयगराण' लोकशब्देनान-लोक्यते दृश्यते केवलाऽऽलोकेन यथावस्थिततयेति व्युत्पत्त्या और लब्ध रत्नत्रय के पालनरूप क्षेम के कारण होनेसे भव्य जीवों के नायक । एकेन्द्रिय आदि सकल प्राणिगण के हितकारक । जिस, प्रकार दीपक सबके लिये समान प्रकाशकारी है तो भी नेत्रवाले ही उससे लाभ उठा सकते हैं, नेत्रहीन नहीं, उसी प्रकार भगवान का उपदेश सबके लिये समान हितकर होने पर भी भव्यजीव ही उससे लाभ उठाते हैं, अभव्य नही, अतएव भव्यो के हृदय में अनादिकाल से रहे हुए मिथ्यात्वरूप अन्धकार को मिटाकर आत्माके यथार्थ स्वरूप को प्रकाशित करनेवाले । 'लोक' शब्द से यहाँ लोक और अलोक दोनों का ग्रहण है, अतएव केवलज्ञान रूपी आलोक
અલભ્ય રત્નત્રયના લાભરૂપ ચેગ અને લબ્ધ રત્નત્રયના પાલનરૂપ ક્ષેમના કારણુ હાવાથી ભષ્ય જીવેના નાયક, એકેન્દ્રિય આદિ સકલ પ્રાણિગણના હિતકારક જે પ્રમાણે દીપક સર્વને માટે સમાન પ્રકાશ આપનાર છે તે પશુ નેત્રવાળા જીવા જ તેને લાભ પ્રાપ્ત કરી શકે છે, પણ નેત્રહીન પ્રાપ્ત કરી શકતા નથી, તે પ્રમાણે ભગવાનના ઉપદેશ સૌના માટે સમાન હિતકર હાવા છતાય ભવ્ય જીવેા જ તેના લાભ પામી શકે છે, અસભ્ય થવા પામી રાકતા નથી એટલા માટે ભવ્ય જીવેાના હૃદયમાં અનાદિ કાલથી રહેલ મિથ્યાત્વરૂપ અન્ધકારને નિવારણુ કરી આત્માના યથાર્થ સ્વરૂપને પ્રકાશિત કરવાવાળા લેક શથી આ સ્થળે
१- २ - अलब्धलाभो योग, लब्धपरिरक्षण क्षेम, इह च प्रकरणादन्धलब्धपदाभ्या रत्ननयस्य ग्रहणम् ।
