________________
मुनितोपणी टीका
'
"
"
इत्यादि, 'जाव' यावत् ' अरहताण भगवताण ' अर्हता भगवता तत्कर्मकेणेत्यर्थात् । ' नमोकारेण ' नमस्कारेण 'न पारेमि न पारयामि, कायोत्सर्गपरिसमाप्तौ हि ' नमोऽरहताण' इत्युच्चार्यैव विरमणीयमिति सम्प्रदायस्तस्मात् 'नमो Sरहताण' इत्युच्चार्य यावत्पार न यास्यामीति भावः, वर्त्तमानसामीप्ये वर्तमानचस्मत्ययः 'अयमागच्छामी' - ति यथा । ' तात्र ' तावत् 'काय' देह 'ठाणेण' स्थानेन=गतिनिवृत्त्या=कायव्यापारनिरोधेन 'मोणेण' मौनेन तूष्णीम्भावेन = वाग्व्यापार निरोधेन ' झाणेण' भ्यानेन = चित्तैकाग्रतया=मनोव्यापार निरोधेन कायिक-वाचिक मानसिकव्यापार परित्यागपूर्वकमिति यावत्, 'अप्पाण' आत्मानम्' अत्राssस्मशब्द आत्मीयार्थकः, स च 'काय' इत्यस्य विशेषण तेनाऽऽत्मीय कायमिति सम्बन्ध इति केचित् वस्तुतस्तु कायमात्मान चेत्यर्थः । चशब्दाऽभावेऽपि समुच्चयार्थस्य 'अहरहर्नयमानो गामश्च पुरुष पशु मित्यादौ दर्शनात्, अतएव सूत्रे 'काय' इत्युक्त्वाऽनन्तर 'ठाणेण' इति कायव्यापारनिरोधः, 'अप्पा' इत्यत्र च 'झाणेण ' इति मनोव्यापारनिरोधः प्रोक्त इति सूक्ष्मेक्षिकाऽवधार्यम् | कायोत्सर्गस्य प्रसिद्धिरप्येतनात्पार्यपरिकैव, नह्यात्मत्यागव्यतिरेकेण कायत्यागमात्रायथोक्त प्रायश्रित सभवति । किञ्च रूढे, प्रयोजनस्य तात्पर्याऽनुपपतेश्च हेतोरभावेन लक्षणाया असम्भवात्, आत्मीयार्थत्वकल्पनमण्यमूलकमेवेत्यास्ता विस्तरः । ' त्रोसिरामि' ब्युत्सृजामि = परित्यजामीत्यर्थ ॥ मू० ३|| व्यक्तियों) की न्यूनाधिक शक्तिकी अपेक्षासे कहे गये है । इन आगारों से मेरा कायोत्सर्ग खण्डित तथा विराधित नहीं हो, कबतक ? जबतक कि अरिहत भगवान को नमस्कार करके ध्यानको समाप्त न कर दूँ तब तक, एक स्थिति से काय को, मौनसे वचनको और चित्तकी एकाग्रतासे आत्मा को वोसराता हूँ ॥ सू० ३ ॥
९५
ઉર્વાંસદ આગાર અધિકારિયા (ધ્યાનસ્થ વ્યકિતએ)ની ઓછી વધુ શકિતની અપેક્ષાધી કહ્યુ છે આ આગારેથી મારા કાયેટ્સ ખંડિત તથા વિરાધિત નહિં થાય, કયા સુધી ? કે જ્યા સુધી અરિહંત ભગવાનને નમસ્કાર કરીને ધ્યાન પૂરા ન કરી લઉ ત્યા સુધી, એક સ્થિતિથી કાયાને, મોનથી વચનને અને ચિત્તની એકાગ્રતાથી मात्माने वासरा (सू० 3)
