________________
..
.
...
.
-
२९०
__ राजप्रश्नोयसूत्र ३, ऋपिपरिपत ४। जानासि खलु त्वं प्रदेशिन् ! एतासां चतसृणां परिषदां (मध्ये) कस्य का दण्डनीतिः मज्ञप्ता ? हन्त ! ! जानामि-यः खलु क्षत्रियपरिषदि अपराध्यति स खलु हस्तच्छिन्नको वा पादच्छिन्नको वा मोर्षः च्छिन्नको वा शूलायितो वा एकाहत्य कूटाहत्यं जीविताद व्यपरोप्यते । यः खलु गाथापतिपरिपदि अपराध्यति स खलु स्वचा वा वेष्टेन वा पला : लेन वा वेष्टयित्वा अग्निकायेन ध्माप्यते २। यः खलु ब्राह्मणपरिषदि - खत्तियपरिसार गाहावईपरिसार, माहणपरिसा३, इसिरिसा४) जो इस प्रकार से हैं. क्षत्रियपरिपदा१, गाथापतिपरिपदार, ब्राह्मण परिषदा३ और ऋपिपरिपदा४, (जाणासि णं तुमं पएसी ! एयासिं च उण्हं परिमाणं कस्म का दंडणीई पण्णत्ता) हे प्रदेशिन् ! तुम जानते हो-इन चार परिषदाओं के वीच में किस अपराधी के लिये किस प्रकार दण्डनीति कही गई है ? (हता, जाणामि जेणं खत्तियपरिसाए अवरजह से णं हत्थच्छिण्णए वा पायच्छिण्णए वा, सीसच्छिण्णए वा मूलाइ वा एगाहच्चे, कुडाहच्चे जीवियाओ ववरो. विज्जइ)हां जानताह-क्षत्रियपरिषदामें-क्षत्रिय वर्ग जो काई क्षत्रीय अपने वर्ग में जिस किसी का भी अपराध करता है उसका या तो हाथ काट दिया जाता है, अथवा पग काट दिया जोता है, या शिर काट दिया जाता है, या शूली पर उसे चढा दिया जाता है, या उसे एक ही घाव से या पर्वत ऊपर से गिरा देने से प्राणरहित कर दिया जाता है। (जेणं गाहावइपरि. साए अवरजइ-से णं तरण वा वेढण वा पलालेणं वा वेढित्ता अगणिकाए णं जामिजह२) गाथापति परिषदा में-गृहपतिवर्ग में जो कोई गाथापति जिस किसी क परिषः 3, अने ऋषि परिषदा ४, (जाणासि णं तुम पएसी ! एयामि चउण्डं परिसाणं कस्स का दंडणीई पण्णता) र प्रदेशिन ! तमे ng! छ। ६ मा या२ पश्चिा-मामा - ordनी नीति अपामा मापी छ ? (हता, जाणामिजेण खात्तियपरिसाए अवरज्जइ सेण हत्थच्छिष्मए वा पायच्छिण्णए वा सीसच्छिण्णए वा मूलाइचा, एगाहच्चे कूराहच्चे जीवियाओ ववरोविज्जइ) હાજી જાણું છું. ક્ષત્રિય પરિષદામાં ક્ષત્રિયવર્ગમાં જે કંઈ ક્ષત્રિય પિતાની જાતિમાં કે પરજાતિમાં ગમે તેને અપરાધ (શુને) કરે છે તે તેને કાં તે હાથ કાપી નાખવા માં આવે છે, અથવા પગ કાપી નાખવામાં આવે છે, કે માથું કાપી નાખવામાં આવે છે કે તેને એક જ ઘામાં મારી નાખવામાં આવે છે કે પર્વત પરથી તેને ધકેલીને प्रारहित ४री नाभवामां आवे छ. (जे णगाहावइ परिसाए अवरज्जइ-से ण तएण वा, वेदेण वा, पलालेण वा वेद्वित्ता अगणिकाएण: जामिज्जा २)