________________
सुबोधिनी टीका. सू. ४६ सूयामेण नाट्यविधिप्रदर्शनम्
३०५
नन्दामविभक्ति-नन्दापुष्करिणी - वापीमुरचनायुकम्, चम्पापविवक्तिं चम्पा - पुष्पवृक्षसुरचनायुर्किए, नन्दा - चम्पाप्रविवक्ति नाम त्रयोदश दिव्य नाटयविपदर्शयन्ति |१३|
मत्स्याण्डकमविभक्ति - मत्स्याण्डकसुरचनायुक्तम् मकराण्डकप्रविक्तिममकरो ग्राहस्तस्याण्डसुरचनायुक्तम्, जारप्रविभक्ति - जारो-मणिलक्षणविशेषः, तलक्षितमणिसुरचनायुक्तम्, एव मारमविभक्ति-मारो-मणिलक्षणविशेषः, तल्लक्षितमणिसुरचनायुक्तम्, मत्स्याण्डकजारमारप्रत्रिभक्ति नाम चतुर्दशं दिव्य नविधिमुपदर्शयन्ति | १४ |
तदनन्तरं केति - ब्राह्मयां लिपौ "+" इत्याकारः ककारः तादृश संस्थिता देवकुमारादयों वृत्तवन्त इत्यभिप्रायेण ककारप्रविभक्ति - ककाराक्षर सुरचनायुक्त' नाटकावधिमित्याभक्तम्, एवं खेति खकारप्रविभक्ति मित्यादावपि ब्राह्मी लिपिरनुसरणीया, शेषं सुगमम् । स्वराणां यकारादीनां च व्यञ्जानानां मुरचनायोगो नाटयविधौ न दर्शितस्तत्रैतिहासिकं कारणं मृग्यम् ।
अशोकपल्लवमविभक्ति - अशोक पल्लवसुरचना युक्तम् आम्रपल्लवप्रभक्तिम्आम्रपल्लवसुरचनायुक्तम् जम्बू पलवल भक्तििनम्बूवृक्षपल्लवसुरचनायुक्तम्, कोशात्रपल्लबल्ल विभक्ति - कोशाम्र: - आम्रवृक्षसदृशः, तत्पल्लवसुरचनायुक्तम्, पल्लवपल्लल प्रविभक्ति नाम विंशतितमं दिव्यं नाट्यविधिमुपदर्शयन्ति । २० ।
पद्मलता प्रत्रिभक्ति - कमललता सुरचनायुक्तम् यावत् - यावत्पदेव - 'नागलताप्रविभक्तिम्, अशोक लताप्रतिभक्ति, चम्पकलतामविभक्ति, चतलतापत्रिभक्ति, लता प्रविभक्ति, वासन्तीलताप्रविभक्ति, कुन्दलता प्रविभक्तिम्, अतिमुक्तकलताप्रविभक्तिम् इत्येषां सङ्ग्रहः, तथा - श्यामलताप्रविभक्ति - श्यामायालतायाः मुरचनायुक्तम् लताप्रविभक्ति नामैकविंशतितमं दिव्यं नाटयविधिमुपदशैयन्ति । २१ ।
तदनन्तरं हुतं शीघ्रनायुक्त नाम द्वाविंशतितमं दिव्यं नाटयविधिमुपदयन्ति |२२| ततो विलम्बित - विलम्बयुक्त' नाम त्रयोविंशतितमं नाटयविधिमुपदर्शयन्ति | २३ | द्रुतविलम्बितं- पूर्व द्रुतं पञ्चाद् विलम्बियुक्त नाम चतुर्विंशदितमं नाटयविधिमुपदर्शयन्ति । २४ | अञ्चितम् - अञ्चनं प्रशस्तगमनम् तद् रचना युक्त नाम पञ्चविंशतितमं दिव्यं नाट्यविधिमुपदर्शयन्ति ||२५|| रिभितं - तन्नामक षडविंशतितमं दिव्यं नाटयविधिमुपदर्शयन्ति ||२६|| अव्चितरिभितं - पूर्वोक्ताञ्चितरिभितोभयगुणसंपन्नं नाम सप्तविंशतितमं नाटयविधि मुपदर्शयन्ति || २७ || आरभटम् - आरभटनामकमष्टविंशतितमं नाटयविधि