________________
सुबोधिनी टीका. सू. १६ भगवद्वन्दनार्थ सूर्याभस्य गमनव्यवस्था प्रसिद्धः, कृमिरागकम्बल:-कृमिरागरन्जितकम्बलः, चीनपिष्टराशि:-चीनपिप्टंसिन्दुरविशेषस्तस्य राशि:-पुनः, रक्तोत्पलम्-रक्तवर्णकमलम्, रक्ताशोकःरक्तवर्णाशोकक्षा, रक्तकरवीरः--रक्तवर्णकर्णिकारवृक्षः, रक्तबन्धुजीवःरक्तवर्णवन्धु जीवाभिधानक्षः, तद्वद्रक्तः। भवेद् एतपः स्यात--इत्यादीनां व्याख्या पूर्ववत् ॥ ० १६॥ ।
अथ हारिद्रशुक्लमणीनामुपमामाह
म्लम-तत्थ णं जे ते हालिदा मणी तेसि णं मणीणं इमे एयारूवे वण्णावासे पण्णत्ते, से जहाणामए चंपएइ वा चंपछल्लीइ वा चंपगभेएइ वा हलिदाइ वा हलिदाभेएइ वा हलिदगुलियाइ वा, हरियालियाइ वा, हरियालभेएइ वा चिउरेइ वा चिउरंगराएइ वा वरकणगेइ वा वरकणगनिघसेइ वा सुवणसिप्पाएइ वा वरपुरिसव. सणेइ वा अल्लकीकुसुमेइ वा चंपाकुसुमेइ वा कुहडियोकुसुमेइ वा तड वडाकुसुमेइ वा घोसेडियाकुसुमेइ वो सुवण्णजूहियाकुसुइमेइ वा सुहि जैसा लाल होता है, प्रवाल नामके वनस्पतिविशेष का रंग जैमा लाल होता है, लोहिताक्ष नामक मणिविशेष का रंग जैसा लाल होता है लाक्षारस जैसा लाल होताहै, कृमिराग से रञ्जित कम्बल जैसा लाल होता है, चीन. पिष्ट-मिन्दुरविशेष की राशि जैसी लाल होती है, रक्तकमल जैसा लाल होता है. रक्तवर्ण का अशोकवृक्ष जैसा लाल होता है, रक्तवर्ण का कनेरवृक्ष जैसा लाल होता है, तथा रक्तवर्ण का वन्धु जीव जैमा लाल होता है वैमा ही लालवर्ण का लोहितमणि होता है। 'भवे एयारूवेमिया' इत्यादि पदों को व्याख्या पहिले की गई इन पदों को व्याख्या के अनुमार है । मू. १६॥ પ્રવાલ નામની વનસ્પતિ વિશેષનો રંગ જે પ્રમાણે લાલ હોય છે, લેહિતા નામકમણિ વિશેષ નો રંગ જે પ્રમાણે લાલ હોય છે, લાક્ષારસ જે પ્રમાણે લાલ હોય છે, કૃમિરાગથી રંજિત કંબલ જેમ લાલ હોય છે, ચીનપિષ્ટ–સિંદૂરવિશેષની રાશિ જેવી લાલ હોય છે, રક્તકમળ જેવું લાલ હોય છે, રક્તવર્ણનું અશોકવૃક્ષ જેવું લાલ હોય છે, રક્તવર્ણનું કનેરવૃક્ષ જેવું લાલ હોય છે, તેમજ રકતવર્ણનું બંધુજીવ જેવું લાલ હોય छ, ते प्रमाणु दागना वाडितमा डोय छ. 'भवे एयास्वेसिया' वगैरे પદની વ્યાખ્યા પહેલા કરવામાં આવી છે. તે સૂ૦ ૧૬ છે