Page Text
________________
प्रमैयबोधिनी टीका पद १८ सू० ६ कपायहानिरूपणम् ____टीका-पूर्व वेदद्वारं निरूपितम् अथ क्रमादागतं सप्तमं कपायद्वारं प्ररूपयितुमाह-'सकसाईणं भंते ! सकसाइत्ति कालओ केवञ्चिर होइ ?' हे भदन्त ! सकपायी-सह-विद्यमानः कपायो येषां यैर्चा ते सरुपाया:-जीवपरिणामविशेषास्ते विद्यन्ते यस्य स सकपायी, स खलु 'सकपायी' इति-सम्पायित्वपर्यायविशिष्टः सन् कालत:-कालापेक्षया फियचिरं कियत्कालपर्यन्तमव्यवच्छेदेन भवति-अवतिष्ठते ? भगवानाह-'गोयमा !' हे गौतम ! 'सकसाई तिविहे पण्णत्ते' सापायी त्रिविधः प्रज्ञप्तः, 'तं जहा-अणादीए वा अएज्जवसिए अणादीए वा सपज्जवसिए, सादीएवा सपज्जवसिए' तद्यथा-अनादिको वा अपर्यवसितः, अनादिको वा सपर्यवसितः, सादिको वा सपर्यवसितः, तत्र पूर्वोक्तरीत्या यः खलु उपशमश्रेणि क्षपकश्रेणि वा वसिए, सादीए वा सपज्जवसिए) के इस प्रकार-सादि अनन्त और सादि सान्त (तत्थ गंजे से लादीए सपज्जवसिए) उनमें जो सादि सान्त है (से जहपणेणं एगं समयं, उकोलेणं अंतोमुहुत्तं) वह जघन्य एक समय, उत्कृष्ट अन्तमुहर्त तक । उस अवस्था में रहता है (द्वार ७)
टीकार्थ-पहले वेदवार की प्ररूपणा की, अब क्रमप्राप्त सातवें कषाय द्वार की प्ररूपणा की जाती है। ____जीव के एक विकारी परिणाम को कषाय कहते हैं, जो कषाय से युक्त हो वह सकषायी कहलाता है।
गौतमस्वामी प्रश्न करते हैं-भगवन् ! सकषायी जीव कितने काल तक सकषायी बना लहता है ? ___ भगवन्-हे गौतम ! सकपायी जीव तीन प्रकार के होते हैं-अनादि अनन्त, अनादि सान्त और सादि सान्त । पहले कहे अनुसार जो जीव कभी भी उपसम श्रेणी अथवा क्षपक श्रेणी को प्राप्त नहीं करेगा, वह अनादि अपर्यवसित महा-मनन्त मन साहसान्त (नत्थण जे से सादीए सपज्जवसिए) तमामा र साह सान्त छ (से जहण्णेणं एगं समय, उक्कोसेणं अंतोमुहुत्तं) ते वन्य ४ समय, मनष्ट मन्तभुत सुधी. (३२ ७)
ટીકાર્થ–પહેલાં વેદદ્વારની પ્રરૂપણ કરવામાં આવી, હવે કમ પ્રાપ્ત સાતમા કષાયદ્વારની પ્રરૂપણ કરાય છે| જીવન એક વિકારી પરિણામને કષાય કહે છે, જે કષાયથી યુક્ત હોય તે સકષાયી ४२वाय छे.
શ્રી ગૌતમસ્વામી પ્રશ્ન કરે છે-હે ભગવન્ ! સકષાયજીવ કેટલા કાળ સુધી સકષાયી भनी २९ छे.
શ્રી ભગવાન હે ગૌતમ ! સકષાયી જીવ ત્રણ પ્રકારના હોય છે-અનાદિઅનન્ત, અનાદિ સાંત, અને સાદિસાન્ત. પહેલા કહ્યા પ્રમાણે જે જીવ ક્યારેય પણ ઉપશમશ્રેણી અથવા ક્ષપકશ્રેને પ્રાપ્ત કરશે નહિ, તે અનાદિ અપર્યાવસિત સકષાયી કહેવાય છે, કેમકે
| SR No. | 009341 |
| Book Title | Pragnapanasutram Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1978 |
| Total Pages | 841 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_pragyapana |
| File Size | 62 MB |