________________
प्र मोवो टीका र १५ जू० ८ इन्द्रियोपनिगर व्यन्तर ज्योतिष्कवैमानिकानामपि यथायोग्यम् इन्द्रियोपगोगद्धा वक्तव्या, किन्तु ‘णवर जस्स जइ इंदिया अधि' दरम्-विशेषप्नु यस्य जीवर यावन्ति इन्द्रियाणि भवन्ति तस्य तामती इन्द्रियोगद्धा बकव्या पष्ठद्वार-गौतमः पृच्छति-'एएसिणं अंते ! सोदियचक्खिदियपाणिदियजिभिदियफारिस दियाणं'-भदन्त ! एनेपां खलु श्रोनेन्द्रियचक्षुरिन्द्रयघ्राणे: न्द्रिय जिहबेन्द्रिय स्पर्श नेन्द्रियागार 'जहण्णयाए उपयोगद्धाए'-जवन्यायाम् उपयोगाद्धायाम्, 'उकोलियाए उवओगद्धाए' उत्कृष्टायाम् उपयोगाद्धायास् 'जहन्नुकोसियाए उपभोगद्धाए? जघन्योत्कृष्याया मुपगोगादायां मध्ये 'कयरे कररेहिंदो अप्पा या बहुया वा तुल्ला वा विसेसाहिया वा' कतरा कतराभ्योऽल्पा वा बहुकामा तुल्यावा विशेपाधिका वा सवन्ति ? भगवानाह-पोयमा !' हे गौतम ! 'सव्यस्थोवा चक्खिदियस्स जहणिया उवोगद्धा-सर्वस्तोका चक्षुरिन्द्रियाय जपन्या उपयोगद्धा प्रज्ञता 'सी दिवस जहणिया उवयोगद्धा विसेसाहिया'-श्रोत्रेनियस्य जयन्या उपयोगाद्धा विशेषाधिका भवति, तदपेक्षयापि 'घाणितियस्य जइणि ना उपभोगद्ध। विसेमाहिया-घ्रागेन्द्रियस्य जघन्या उपयोगद्धा विशेषाधिका यावत् वैमानिकों तक, अर्थात् असुरकुमार आदि भवन पतियों, पृथ्वीकायिक
आदि एकेन्द्रियों, विकलेन्द्रियों, पंचेन्द्रिय तियेचों, मनुष्यों वानव्यन्तरों ज्यो-' तिष्को तथा वैमानिकों का उपयोगाद्वा भी समझलेना चाहिए । विशेषता यह है कि जिस जीव की जितनी इन्द्रियां होती हैं, उसका उतना ही प्रकार का उपयोगादा होता है। __छठा बार-गौतमस्वामी हे भगवन् ! इन श्रोत्रेन्द्रिय, चक्षुरिन्द्रिय, नाणेन्द्रियः जिहवेन्द्रिय और स्पर्शनेन्द्रिय के जघन्य उपयोगाद्वा में, उत्कृष्ट उपयोगाला में तथा जबन्योत्कृष्ट उपयोगाद्धा में से कौन किसले अल्प, बाहुन, तुल्य, अथवा. विशेषाधिक है ?
भगशत्-हे पौतम ! चक्षुरिन्द्रिय का जवन्य उपयोगाद्धा सब से कम उसकी अपेक्षा प्रोजेन्द्रिय का जघन्य उपयोगाद्धा विशेषाधिक है, उसकी ઉપયોગદ્ધા એજ પ્રકારે નરયિકો યાવત્ વિમાનિકે સુધી, અર્થાત્ અસુરકુમાર આદિ ભવન પતિ, પ્રતીકાયિક આદિ શેકેન્દ્રિ, વિલેન્દ્રિયે, પંચેન્દ્રિ તિચે, મનુષ્ય, વાન.' વ્યન્ત, તિબ્બો તો વૈમાનિકના ઉપયોગ પણ સમજી લે ઈએ. વિશેષતા એ છે કે જે જીવની જેટલી ઈન્દ્રિયે હેાય છે, તેમને તેટલે જ ઉપગદ્ધા હોય છે. '
द्वा२-श्री गौतभाभी-3 मापन् ! मा त्रिन्द्रिय, यक्षुद्रय, प्राणेन्द्रिय જિહવેન્દ્રિય અને સ્પર્શેન્દ્રિયના જ ઘન્ય ઉપગાદ્ધામાં ઉત્કૃષ્ટ ઉપગાદ્ધામાં. તથા જઘત્કૃષ્ટ ઉપગાઢામાથી કે કોનાથી અલ્પ, ઘણા, તુલ્ય અથવા વિશેષાધિક છે ? કે
શ્રી ભગવન-ડે ગૌતમ ! ચક્ષુરિન્દ્રિયના જઘન્ય ઉપયોગદ્ધા બધાથી ઓછા છે, તેની અપેક્ષાએ શ્રોત્રેન્દ્રિયના જઘન્ય ઉપગદ્ધા વિશેષાધિક છે, તેની અપેક્ષાએ પણ ધ્રાણેન્દ્રિયના ?