________________
६२६
प्रज्ञापनासूत्रे
"तं
ष्याणाञ्च स्पर्शनेन्द्रियं पविघसंस्थानसंस्थितं वक्ष्यमाणवकाराकारव्यवस्थितं प्रज्ञप्तम्, जहा - समचउरं से, निग्गोद्दपरिमंडळे सादीखुज्जे वामणे हुंडे' तद्यथा समचतुरस्रम्, न्यग्रोधपरिमण्डलम् सादि कुब्जम्, वामनम्, हुण्डस्, 'वाणमंतरे जोइसियवेमाणियाण जहा असुरकुमाराणं' वानव्यन्तरज्योतिष्कवैमानिकाना मिन्द्रियवक्तव्यता यथा असुरकुमाराणामुक्तातथैव ॥०३||
मूलम् - पुट्ठाई भंते ! साई सुणेइ, अपुट्टाई सद्दाई सुणेइ ? गोयमा ! पुट्टाई साई सुणेइ, नो अट्ठाई सदाई सुणेइ, पुट्ठाई अंते 1 रुवाई पास, अट्ठाई पास ? गोयमा ! नो पुट्टाई रुवाई पासइ, अपुट्टाई रुवाई पासइ, पुट्ठाई भंते ! गंधाई अग्धाइ, अपुटाई गंधाई अग्वाई ? गोयमा ! पुट्टाई गंधाई अग्घाइ, नो अपुट्ठाई अग्वाइ, एवं रसाण वि फासाण वि, वरं रसाई अस्साएइ, फासाई पडिसंवेदेइ ति अभिलावो कायन्वो, पविट्टाई भंते! सदाई सुणेइ अपविट्ठाई सदाई सुणेइ ? गोयमा ! पबिट्टाई साई सुणेइ, नो अपविट्ठाई सद्दाई सुणेइ, एवं जहा पुट्ठाणि तहा पविट्टाणि वि' ॥सू० - ४॥
छाया-स्पृष्टान् भदन्तं ! शब्दान् शृणोति, अपृष्टान् शब्दान् शृणोति ? गौतम ! स्पृष्टान् शब्दान् शृणोति, नो अस्पृष्टान् शब्दान् शृणोति, स्पृष्टानि भदन्त ! रूपाणि पश्यति, अन्तर है कि पंचेन्द्रिय तिर्यचों और मनुष्यों की स्पर्शनेन्द्रिय आगे कहे जाने 'वाले छहों संस्थानों वाली होती है । वे संस्थान इस प्रकार हैं- समचतुरस्र, न्यग्रोधपरिमंडल, सादि, कुब्जक, वामन और हुडक संस्थान ।
वाणव्यन्तरों, ज्योतिषिकों और वैमानिक देवों की इन्द्रिय वक्तव्यता असुरकुमारों के जैसी कहनी चाहिए ।
स्पृष्टद्वार वक्तव्यता
शब्दार्थ - (पुट्ठाई भंते ! सद्दाईं सुणेह ? अपुंडाई, सुणेइ ?) हे भगवन् ! श्रोत्रेन्द्रिय स्पृष्ट शब्दों को सुनती है या अस्पृष्ट शब्दों को सुनती है ? (गोयमा ! અને મનુષ્યની સ્પર્શીનેન્દ્રિય આગળ કહેવાશે તે છએ સસ્થાનેાવાળી હોય છે. તે સ ંસ્થાન आहारे छे- समयतुरस, न्ययोध गरिभउस, साहि, कुण्ड, वामन भने हुॐ४ संस्थान. વાણુ ન્યન્તરા, જ્યાતિષ્કા અને વૈમાનિક દેવાની ઈન્દ્રિય વક્તવ્યતા અસુરકુમારે
જેવી કહેવી જોઈ એ.
પૃષ્ટ દ્વાર વક્તવ્યતા
शुण्डार्थ - (पुट्ठाई भंते! सहाई सुणेइ ? अट्ठाई सहाई सुणेइ ? ) हे भगवन् श्रोत्रे