Pragnapanasutram Part 02

SR No.: 009339
Original Sutra Author: N/A
Author: Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Publication Year: 1975
Total Pages: 1196
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & agam_pragyapana
File Size: 80 MB

Page 957

प्रमेयवोधिनी टीका पद ५सू.१६ सामान्यस्कन्धपर्यायनिरूपणम् ९२७ वुचइ-'जहण्णगुणकालयाणं पोग्गलाणं अणता पज्जवा पण्णत्ता' हे गौतम ! तत् अथ तेनार्थेन एवम्-उक्तरीत्या, उच्यते यद्-जवन्यगुणकालकानां पुद्गलानामनन्ताः पर्यवाः प्रज्ञप्ताः, ‘एवं उक्कोसगुणकालए चि' एवम्-जघन्यगुणकालक पुद्गलवदेव उत्कृष्टगुणकालकोऽपि पुद्गलो वक्तव्यः, 'अजहण्णमणुकोसगुणकालए वि एवं चेच' अजघन्यानुत्कृष्टगुणकालकोऽपि पुद्गलः, एवञ्चैव-जधन्यगुणकालकपुद्गलवदेव वक्तव्या, किन्तु 'णवरं सहाणे छट्ठाणवडिए' नवरम्-पूर्वापेक्षया विशेपस्तु स्वस्थाने स्वस्थानापेक्षया पट्रस्थानपतितो भवति ‘एवं जहा कालवण्णपज्जवाणं वत्तव्यया भणिया तहा सेसाण वि वण्णगंधरसफासाणं वत्तव्यया भाणियव्या' एवम्-पूर्वोक्तरीत्या, यथा कृष्णवर्णपर्यवानां वक्तव्यता भणिता तथा शेपाणामपि वर्णगन्धरसस्पर्शानास् वक्तव्यता अणितव्या, 'जाव अजहण्णमणुक्कोसलुक्खे' यावद-जघन्यरूक्ष उत्कृष्टरूक्ष अजघन्यानुत्कृष्टरूक्षपर्यन्तानां वक्तव्यता __अब प्रस्तुत प्रकरण का उपसंहार करते हुए भगवान कहते हैगौतम ! इस कारण से ऐसा कहा जाता है कि जघन्यगुण काले पुद्गलों के अनन्त पर्याय कहे गए हैं __इसी प्रकार उत्कृष्टगुण काले. पुद्गल की वक्तव्यता समझना चाहिए । मध्यमगुण काले उदल का कथन भी ऐसा ही है अर्थात् जघन्यगुण के सदृश ही है। विशेषता यह है कि मध्यमगुण काला स्वस्थान में भी षट्स्थानपतित होता है, अर्थात् एक मध्यमगुण काले पुद्गगल से दूसरे मध्यमगुण काले पुद्गल में कृष्णवर्ण की अनन्तभाग एवं अनन्तगुण हीनता और अधिकता भी हो सकती है क्योंकि मध्यमगुण के अनन्त विकल्प हैं।
कृष्ण वर्ण की वक्तव्यता के समान ही शेष वर्णो की, गंधों की,
હવે પ્રસ્તુત પ્રકરણને ઉપસંહાર કરતા ભગવાન કહે છે-હે ગૌતમ! આ કામણે એવું કહેવાય છે કે જઘન્ય ગુણ કાળા પુદ્ગલેના અનન્ત પર્યાય पायेसा छे.
એજ પ્રકારે ઉત્કૃષ્ટ ગુણુ કાળા પુદગલની વક્તવ્યતા પણ સમજવી જોઈએ. મધ્યમ ગુણ કાળા યુગલનું કથન પણ એવું જ છે અર્થાત્ જઘન્ય ગુણના સદશ જ છે. વિશેષતા એ છે કે મધ્યમ ગુણ કાળા સ્વસ્થાનમાં પણ ઘટસ્થાન પતિત થાય છે, અર્થાત એક મધ્યમ ગુણ કાળા પુગલથી બીજા મધ્યમ ગુણ કાળા પુગલમાં કુણુ વર્ણની અનન્ત ભાગ તેમજ અનન્ત ગુણ હીનતા અને અધિકતા પણ થઈ શકે છે, કેમકે મધ્યમ ગુણના અનન્ત વિકલ્પ છે.