________________
८६३
प्रज्ञापना
कानाम् अनन्तप्रदेशिकपुद्गलस्कन्धानाम् अनन्ता पर्यवाः प्रज्ञप्ताः, गौतमः पृच्छति' से केणट्टेणं भंते ! एवं बुच्चइ-जहणठियाणं अणतपएसियाणं अणता पज्जवा पण्णत्ता ?' हे मदन्त ! तत् - अथ, केनार्थेन कथं तावद् एवम् - उक्तरीत्या उच्यते यत्, जघन्यस्थितिकानामनन्तप्रदेशिकपुद्गलस्कन्धानामनन्ताः पर्यवा प्रज्ञप्ता ? इति, भगवान् आह - 'गोयमा !' हे गौतम ! ' जहण्णटिइए अनंत एसिए जहण्णटियस्स अनंत एसियस्स दव्वट्ट्याए तुल्ले' जघन्य स्थितिकोऽनन्तप्रदेशिकः पुद्गलस्कंधो जवन्यस्थितिकस्य अनन्त - प्रदेशिकस्य पुद्गलस्कन्धस्य द्रव्यार्थतया तुल्यो भवति, तथा च प्रत्येकं द्रव्यमनन्तपर्यायमितिन्यायेन जघन्यस्थितिकानन्तप्रदेशिकपुद्गलस्कन्ध स्थापि द्रव्यत्वेन अनन्तपर्यायसंभवात् 'परसटयाए छट्टाणवडिए प्रदेशार्थतया प्रदेशापेक्षया पट्स्थानपतितो भवति, अनन्तप्रदेशिकपुद्गलस्कन्धस्य संख्याता संख्यातानन्तप्रदेशसंभवात् पदस्थानपतितत्वं बोध्यम्, 'ओगाहणट्टयाए चउद्याणवडिए' अवगाहनार्थतया - अवगाहनापेक्षया चतुःस्थानपतितो भवति, जघन्यस्थितिकानन्तप्रदेशिकपुद्गलस्कन्धस्य अवगाहनापेक्षया अनन्तभागगुणहीनाधिकत्वासंभवात, 'ठिईए तुल्ले' स्थित्या तुल्यो भवति उभयेपामपि जघन्यस्थितिकत्वात्, 'वण्णाइ अट्ठफासेहिय छट्टाणवडिए' वर्णादिभिः अष्ट स्पर्शैश्च पदस्थानपतितो भवति, एवं उक्कोसठिइए वि' एवम् जघन्यस्थितिकानन्तप्रदेशिकपुद्गलस्कन्धवदेव उत्कृष्ट स्थितिकोऽपि अनन्तप्रदेशिकपुद्गलस्कन्धो
भगवान् हे गौतम अनन्त पर्याय हैं ।
गौतम - हे भगवन् ! किस कारण ऐसा कहा जाता है ?
भगवान् हे गौतम! एक जघन्यस्थितिक अनन्तप्रदेशी स्कंध दूसरे जघन्य स्थितिक अनन्त प्रदेशीस्कंध से द्रव्य की अपेक्षा तुल्य होता है, प्रदेशों की अपेक्षा से पधानपतित होता है, अवगाहना की अपेक्षा चतुःस्थानपतित होता है, स्थिति की अपेक्षा तुल्य है, वर्णादि तथा आठ स्पर्शो की अपेक्षा से पदस्थानपतित होता है । इसी प्रकार શ્રી ભગવા—હે ગૌતમ! અનન્ત પર્યાય છે શ્રીગૌતમસ્વામી—શા કારણે એમ કહેવામાં આવેલ છે ?
શ્રી ગૌતમસ્વામી હે ગૌતમ ! એક જઘન્ય સ્થિતિક અનન્ત પ્રદેશી સ્કન્ધ ખીજા જઘન્ય સ્થિતિક અનન્ત પ્રદેશી સ્કન્ધથી દ્રવ્યની અપેક્ષાએ તુલ્ય થાય છે પ્રદેશેાની અપેક્ષાએ વસ્થાન પતિત થાય છે, અવગાહનાની અપેક્ષાએ ચતુઃસ્થાન પતિત થાય છે. સ્થિતિની અપેક્ષાએ તુલ્ય છે. વર્ણાદિ તથા આઠ સ્પર્શની અપેક્ષાએ પસ્થાન પતિત થાય છે એ પ્રકારે ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિનુ પણ સમજી લેવુ જોઇએ. અજઘન્ય અનુત્કૃષ્ટ અર્થાત્ મધ્યમ સ્થિતિવાળા અનન્ત