Page Text
________________
६९०
पिनासूत्रे
पृथिवी कायिकादीनामवगाहनाया अङ्गुला संख्येयभागप्रमाणाया अपि अङ्गुला संख्येयभागप्रमाणस्यासंख्येय भेद भिन्नत्वादवगन्तव्यम् 'ठिईए विद्वाणवडिए ' स्थित्या-आयुः कर्मानुभवलक्षण स्थित्यपेक्षया, पृथिवीकायिकानां त्रिस्थानपतितत्वं भवति, तदेव त्रिस्थानपतितत्वं प्रतिपादयति- 'सिय हीणे, सिय तुल्ले, सिय अन्भहिए' स्यात् हीनो भवति पृथिवीकायिकः पृथिवीकायिकान्तरस्या पेक्षया स्यात् तुल्यो भवति, स्यादभ्यधिको भवति, तत्र 'जर हीणे असंखिज्जइभाग हीणे वा यदा हीनो विवक्षितस्तदा असंख्येय भागहीनो वा, 'संखिज्जभागहीणे वा' संख्येय भागहीनो वा भवति, 'संखिज्जगुणहीणे वा' संख्येयगुणहीनो वा भवति 'अह अन्भहिए असंखिज्जइ भाग अव्भहिए वा' अथाभ्यfast यदाएको पृथिवीकायिकः पृथिवीकायिकान्तरापेक्षया विवक्षितो भवति तदा असंख्येयभागाभ्यधिको वा भवति 'संखिज्जइभाग अन्भहिए' संख्येयजीवों की अवगाहना अंगुल के असंख्यातवें भाग प्रमाण ही होती है किन्तु अंगुल के असंख्यातवें भाग के भी असंख्यात भेद हैं, अतएव पूर्वोक्त हीनाधिकता के होने में कोई विरोध नहीं है ।
1
स्थिति की दृष्टि से पृथिवीकायिक जीव त्रिस्थानपतित हैं । तात्पर्य यह है कि सब पृथिवीकायिकों की स्थिति समान नहीं होती । कोई किसी से हीन होई किसी से तुल्य और कोई किसी से अधिक स्थिति वाला होता है । जो स्थिति की दृष्टि से हीन है वह या तो असंख्यात भाग हीन होता है या संख्यातभाग हीन होता है या संख्यातगुणा हीन होता है । इस प्रकार त्रिस्थानपतित हीनता समझना चाहिए । जो स्थिति की दृष्टि से अधिक है वह किसी से असंख्यातभाग अधिक होता है या संख्यातभाग अधिक होता है । अथवा હીનાધિકતા છે. જો કે પૃથ્વીકાયિક જીવાની અવગાહના અ ગુલના અસ ખ્યાતમા ભાગ પ્રમાણુ જ થાય છે. કિન્તુ અ ગુલના અસ ખ્યાતમા ભાગના પણ અસખ્યાત લે છે. તેથીજ પૂર્વોક્ત હીનાધિકતાના થવામા કોઇ વિરાધ હેાતા નથી.
,
સ્થિતિની દૃષ્ટિએ પૃથ્વીકાયિક જીવ ત્રિસ્થાન પતિત છે. તાત્પર્ય એ છે કે ખધા પૃથ્વીકાયિકાની સ્થિતિ સમાન નથી હાતી. કાઇ કેઇનાથી હીન, કેાઇ કાઇના તુલ્ય, અને કેાઇ કેાઇનાથી અધિક સ્થિતિવાળા હાય છે. જે સ્થિતિની દૃષ્ટિથી હીન છે તે અગર અસ ખ્યાત ભાગહીન હાય છે અગર સખ્યાત ભાગ હીન હેાય છે. અગર સખ્યાત ગુણુ હીન હેાય છે. એ રીતે ત્રિસ્થાન પતિત હીનતા સમજવી. એઇએ. જે સ્થિતિની દૃષ્ટિએ અધિક છે તે કાઇનાથી અસ ખ્યાત ભાગ અધિક હાય છે અગર સખ્યાત ભાગ અધિક હેાય છે અથવા
| SR No. | 009339 |
| Book Title | Pragnapanasutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1975 |
| Total Pages | 1196 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_pragyapana |
| File Size | 80 MB |