________________
प्रज्ञापनास द्वीपानां मध्ये एकस्मिन् द्वीपे आयामविष्कम्भाभ्यां संख्येययोजनकोटिप्रमाणे मानसे सरसि दक्षिणदिगपेक्षया प्रभूतजलसद्भावेन प्रचुराः वनस्पतयः प्रचुरा द्वीन्द्रियाः शङ्खादयः, प्रचुरास्तीरलग्नशहादि शरीराश्रिता स्त्रीन्द्रियाः पिपीलिकोदयः, प्रचुराः पद्मादिषु चतुरिन्द्रया मधुकरादयः, प्रचुराः पञ्चन्द्रियाः मत्स्यकूर्मादयो भवन्ति इति विशेषाधिका जीवा इति भावः, इत्येवं सामान्यतो दिगंनुपातेन जीवानामल्पबहुत्वं प्रतिपादितम् ॥सू० १॥
विशेषतो जीवाल्पबहुत्ववक्तव्यतामूलम्-दिसाणुवाए सव्वत्थोवा पुढविकाइया दाहिणणं उत्तरेणं विसेसाहिया, पुरच्छिमेणं विसेसाहिया, पच्छिमेणं विसेसाहिया, दिसाणुवाए णं सम्वत्थोवा आउकाइया पच्छि. मेणं, पुरच्छिमेणं विसेसाहिया, दाहिणेणं विसेलाहिया उत्तरेणं विसेसाहिया, दिसाणुवाए णं सव्वत्थोवा तेउकाइया दाहिणुत्तरेणं, पुरच्छिमेणं संखेज्जगुणा, पच्छिमेणं विसेसाहिया, दिसाणुवाएणं सव्वत्थोवा वाउकाइया पुरच्छिमेणं, पच्छिमेणं विसेसाहिया. उत्तरेणं विसेसाहिया, दाहिणेणं विसेसाहिया, हिसागुवाएणं सम्वत्थो वा वणस्सइकाइया पच्छिमेणं है और उसमें जल की प्रचुरता होने के कारण वनस्पतिकायिक जीवों की बहुलता है और इसी से उत्तर दिशा में दक्षिण की अपेक्षा विशेषाधिक जीव बतलाए गए हैं । वहां शंख आदि हिन्द्रीय, तीर पर रहे हुए शंख आदि के आश्रित पिपीलिका आदि श्रीन्द्रिय, कमलों
आदि में भ्रमर आदि चतुरिन्द्रिय तथा मत्स्य कूर्म आदि पंचेन्द्रिय जीव भी विशेषाधिक हैं। यह सामान्य रूप से दिशाओं की अपेक्षा जीवों का अल्पबहुत्व निरूपण किया गया है ॥१॥ ' ળાઈમાં સંખ્યાત કરેડ જન પ્રમાણ એક માન સરોવર છે અને તેમાં જળની પ્રચુરતા હોવાને કારણે વનસ્પતિકાયિક જીવોની બહુલતા છે અને તેથી જ ઉત્તર દિશામાં દક્ષિણની અપેક્ષાએ વિશેષાધિક જીવ બતાડેલા છે. ત્યાં શંખ આદિ કીન્દ્રિય કાડા ઉપર રહેલા શંખ આદિના આશ્રિતપિપીલિકા (કીડી) આદિ ત્રીન્દ્રિય, કમળ વિગેરેમાં ભમરા વિગેરે ચતુરિન્દ્રિય તથા મત્સ્ય ફૂ આદિ પંચેન્દ્રિય જીવ પણ વિશેષાધિક છે. આ સામાન્ય રૂપે દિશાઓની અપેક્ષાએ છાનું અ૫ બહુત્વ નિરૂપણ કર્યું છે. જે ૧ છે.
