Page Text
________________
प्रबोधिनी टीका पद ३ सू.१९ आहारकानाहरकजीवाल्पबहुत्वम्
सिद्धविग्रहगत्यापनादीनामेवानाहारकत्वात्, तयाचोक्तम्
'विurse मावना केवलिणो समुहया अयोगी य | सिद्धा य अणाहारा सेसा आहारगा जीवा' ॥१॥ विग्रहगतिमापन्नाः केवलिनः समुद्धताथायोगिनिश्च । सिद्धावानाहाराः शेषा आहारका जीवाः ||१|| इति, तेभ्यः अनाहारकेभ्यः 'आहारगा असं खेज्जगुणा' आहारका जीवा असंख्येयगुणा भवन्ति, अथ वनस्पति कायिकानामाहारकाणां सिद्धेभ्योऽनन्तत्वात् कथं तेषां नानन्तगुणत्वमिति इतिचैत्रोच्यते - सूक्ष्मनिगोदानां सर्वसंख्ययाप्यसंख्येयतया अन्तर्मुहूर्त समयराशि तुल्यतया च सर्वकालं चिग्रावस्थायित्वोपलब्धेरनाहारकाणामपि अति बहुत्वेन समस्तजीवराश्यसंख्येयभागतुल्यत्वात् तदपेक्षया आहारकाणामसंख्येयगुणत्वमेव नानन्तगुणत्वमिति भावः, ' दारं ' चतुर्दशम् आहारद्वारं समाप्तम् ||सू० १९ ॥ रक होते हैं । कहा भी हैं - 'विग्रहगति करते हुए जीव, समुद्घात प्राप्त केवली और सिद्ध अनाहारक होते हैं । इनके सिवाय सभी जीव आहारक हैं । अनाहारकों की अपेक्षा आहारक जीव असंख्यात गुणा हैं। यहां प्रश्न किया जा सकता है कि वनस्पतिकाधिक आहारक जीव सिद्धों से अनन्तगुणा हैं, अतएव आहारक अनन्तगुणा क्यों
नहीं कहे गए ? उत्तर-सक्ष्म निगोद सब मिल कर भी असंख्यात हैं और अन्तर्मुहूर्त्त की समयराशि के बराबर हैं, वे सर्वकाल में विग्रहगति प्राप्त रहते हैं, अतएव उनमें अनाहारक भी बहुत अधिक होते हैं, सम्पूर्ण जीव राशि के असंख्यातवें भाग के बराबर होते हैं, अतः उनकी अपेक्षा आहारक जीव असंख्यातगुणा ही हैं, अनन्तगुणा नहीं हैं | चौदहवां आहारद्वार समाप्त ॥ १९ ॥
२२३
પણ છે—વિગ્રહ ગતિ કરી રહેલા જીવ, સમુદ્દાત પ્રાસ કેવલી અને સિદ્ધ અનાહારક હોય છે, તેમના સિવાય અધા જીવ આહારક છે. અનાહારકાની અપેક્ષાએ આહારક છત્ર અસખ્યાતગણા છે. અહિં પ્રશ્ન કરી શકાય કે વનસ્પાિયિક આહારક જીવ સિદ્ધોથી અનન્ત ગણા છે, તેથીજ આહારક અનન્તગણા કેમ નથી કહેલાં? ઉત્તર-સમ નિગેાદ બધા મળીને પણ અસંખ્યાત છે અને અન્તમુહૂર્તીની સમય રાશિના ખરાખર છે, તે બધા કાળમાં વિગ્રહ ગતિ પ્રાપ્ત રહે છે, તેથીજ તેઓમાં અનાહારક પણ ઘણા અધિક હોય છે, સમ્પૂર્ણ જીવરાશિના અસંખ્યાતમા ભાગના ખરાખર થાય છે, તેથી તેએની અપેક્ષાએ આહારક જીવ અસયાત ગણા જ છે. અનન્ત ગણા હાતા નથી. ચૌદમું આહાર દ્વાર સમાપ્ત ૫ ૧૯ ૫
| SR No. | 009339 |
| Book Title | Pragnapanasutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1975 |
| Total Pages | 1196 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_pragyapana |
| File Size | 80 MB |