Page Text
________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद ३ सू.६ सूक्ष्मवादरकायद्वारनिरूपणम् १०६ तमासंख्येयलोकाकाशप्रदेशराशिप्रमाणत्वात्, तेभ्योऽपि 'मुहुम निगोया पन्जतगा असंखेजगुणा' सूक्ष्म निगोदाः पर्याप्तका असंख्येयगुणा भवन्ति, तेषां सर्वलोकापन्नतया प्रतिगोलकमसंख्येयप्रमाणत्वात्, तेभ्योऽपि-सुहुम वणस्सइकाइया पज्जत्तगा अणंतगुणा' सूक्ष्मवनस्पतिकायिकाः पर्याप्तकाः अनन्तगुणा भवन्ति, प्रतिनिगोदमनन्तानां जीवानां सद्भावात, तेभ्योऽपि 'मुहम पज्जत्तगा विसेसाहिया' सूक्ष्म पर्याप्तका विशेषाधिकाः भवन्ति पृथिवीकारिकादीनां सर्वेषां तत् समावेशात्, अथैतेपामेव सूक्ष्मादीनां प्रत्येकं पर्याप्तापर्याप्तकानामल्पवहुत्वमाह 'एएसि णं भंत ! सुहुमाणं पज्जत्तापज्जत्तगाणं' हे भदन्त ! एतेषां खलु सक्ष्माणां पर्याप्तापर्याप्तानां मध्ये 'कयरे कयरेहितो' कतरे कतरेभ्यः 'अप्पा वा, पहुया वा, तुल्ला वा, विसेसाहिया वा ?' अल्पा वा, बहुका वा, तुल्या वा, विशेषाधिका वा भवन्ति ? भगवान् उत्तरयति-'गोयमा !' हे गौतम ! 'सन्च'स्थोवा सुहुम अपज्जत्तगा' सर्वस्तोका:-सर्वेभ्योऽल्पाः, सूक्ष्माः अपर्याप्तकाः 'ख्यात लोकाकाश के प्रदेशों के बराबर हैं। उनकी अपेक्षा सूक्ष्मनिगोद के पर्याप्तक असंख्यातशुणा हैं, क्योंकि वे सलस्त लोक में व्याप्त हैं और 'एक-एक गोलक में असंख्यात २ होते हैं। उनकी अपेक्षा सूक्ष्मवनस्पतिकाय के पर्याप्त अनन्तगुणा हैं, क्योंकि एक-एक निगोद में अनन्तअनन्त जीव होते हैं। इनकी अपेक्षा भी सूक्ष्म पर्याप्त विशेषाधिक हैं, क्योंकि इनमें सूक्ष्म पृथिवीकायिक आदि पर्याप्त भी सम्मिलित हैं।
अब इन्हीं के पर्याप्त और अपर्याप्त का अल्पवहुत्व कहते हैं-हे भगवन् ! इन सूक्ष्म जीवों के पर्याप्तक और अपर्याप्तक में से कौन किससे अल्प, बहुत, तुल्य या विशेषाधिक हैं ? अगवान् उत्तर देते हैं છે, કેમકે તેઓ પ્રભૂતતમ અસંખ્યાત કાકાશના પ્રદેશોની બરાબર છે; તેમની અપેક્ષાએ સૂકમ નિગદના પર્યાપ્તક અસંખ્યાતગણું છે, કેમકે તેઓ સમસ્ત લેમાં વ્યાપ્ત છે અને એક–એક ગેલકમાં અસંખ્યાત અસંખ્યાત થાય છે, તેમની અપેક્ષાએ સૂમ વનસ્પતિકાયના પર્યાપ્તક અનઃગણા છે, કેમકે એક–એક નિગોદમાં અનન્ત અનઃ જીવ થાય છે, એમની અપેક્ષાએ પણ સૂમ પર્યાપ્તક વિશેષાધિક છે, કેમકે તેઓમાં સૂકમ પૃથ્વીકાયિક આદિ પર્યાપ્ત પણ સંમિલિત છે. ' હવે તેમના પર્યાય અને અપર્યાપ્તનું અ૫ બહુવ કહે છે-હે ભગવન! આ સમ ના પર્યાપક અને અપર્યાપ્તકમાંથી કેણ કેનાથી અલ્પ, ઘણુ તુલ્ય અગર વિશેષાધિક છે ? - શ્રી ભગવાન્ ઉત્તર આપે છે–હે ગીનમ ! બધાથી ઓછી સૂમ અપર્યાપક છે અને સૂક્રમ પર્યાપક તેમનાથી સંખ્યાતગણુ અધિક છે અહિ એ
| SR No. | 009339 |
| Book Title | Pragnapanasutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1975 |
| Total Pages | 1196 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_pragyapana |
| File Size | 80 MB |