Page Text
________________
प्रज्ञापनासूत्रे यथा-भ्रमरकाकपिक कज्जलाञ्जनादिषु तरतमभावात् कृष्ण कृष्णतर कृष्णतमेत्यादिरूपतया अनेके कृष्णभेदाः, एवं नीलादिष्वपि योज्यम्, तथा गन्धरसस्पर्शेवपि एतमेव वर्णानां परस्परं संयोगेन धूसर कबु रत्वादयोऽनेकसंख्यका भेदाः, तथैव गन्धादीनामपि परस्परं गन्धादिभिः समानयोगात्, अतो भवन्ति वर्णाद्यादेशैः सहस्रशः भेदा इत्याशयः, 'संखेज्जाई जोणिग्पमुहसयस हस्ताई' संख्येयानि योनिमुखानि - योनिद्वाराणि शतसहस्राणि भवन्ति, तथाहि एकैकस्मिन् वर्णे गन्धे रसे स्पर्शे च पृथिवीकायिकानां योनिः संवृतावर्तते, सा पुन र्योनि विधासचित्ता, अचित्ता, मिश्रा च पुनरेकैका त्रिधा शीता, उष्णा, शीतोष्णा
च
के हिसाब से अनेक-अनेक भेद होते हैं । जैसे भ्रमर, काक, कोयल, कज्जल आदि में कालेपन की न्यूनाधिकता होती है । अतः कृष्ण, कृष्णतर, कृष्णतम आदि अनेक कृष्ण वर्ण होते हैं । नील आदि के विषय में यही बात समझनी चाहिए । गन्ध, रस और स्पर्श में भी ऐसे ही भेद होते हैं । इसी प्रकार रंगों की आपस में मिलावट करने से धूसर वर्ग, करंबु वर्ग आदि न जाने कितने वर्ग उत्पन्न हो जाते हैं । इसी प्रकार एक गंध में दूसरी गंध के मिलने से तीसरी तरह की गंध उत्पन्न हो जाती है । अतएव वर्ग आदि की अपेक्षा से हजारों भेद होते हैं, यह सूत्रकार का आशय है ।
इन जीवों की लाखों योनियां होती हैं । जैसे-एक-एक वर्ण, गंध, रस और स्पर्श में पृथिवोकायिकों की योनि संवृत होती है । वह तीन प्रकार की है - सचित्त, अचित्त और मिश्र । इनमें से भी प्रत्येक के
२२०
અને છે. જેમ ભમરા, કાગડા, કાયલ, કાજળ વગેરેમા કાળાપણાની ન્યૂનાધિકતા હૈાય છે. તેથી કૃષ્ણ, કૃષ્ણતર, કૃષ્ણતમ આદિ અનેક કૃષ્ણવર્ણો અને છે. નીલ વિગેરેના વિષયમાં પણ એવાજ ભેદ પડે છે. ગન્ધ, રસ અને સ્પર્શ'માં પણ એવાજ ભેદ અને છે.
1)
એ રીતે રંગાની અદા આદર મેળવણી કરવાથી ધૂસરવણકર ખ વ વિગેરે જાણે કે કેટલાય વર્ણ ઉત્પન્ન થઇ જાય છે. એ પ્રમાણે એક ગંધમા ખીોગ ધ મળવાથી ત્રીજી જાતનેા ગધ ઉત્પન્ન થઈ જાય છે. તેથી વ વિગેરેની અપેક્ષાએ હાર ભેદ્ય મને છે. આવેા સૂત્રકારને આશય છે.
આ જીવેાની લાખા ચેાનિએ થાય છે. જેમ એક એક વર્ણ, ગધ, રસ, અને સ્પર્શમા પૃથ્વી કાયિકાની ચેનિ સવૃત્ત થાય છે. તે ત્રણ પ્રકારની છે— सत्ति, अत्ति भने मिश्र.
तेभाथी यशु अत्येउना शुभाशु लेह छे-शीत, उष्णु, शीतोष्णु. भे
| SR No. | 009338 |
| Book Title | Pragnapanasutram Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1974 |
| Total Pages | 975 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_pragyapana |
| File Size | 63 MB |