________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र.३ उ.३ सू. ९४ लवणसमुद्रस्य संस्थाननिरूपणम् ६६५ च्छि केसरी दहावसाणेसुदेवा महड्डियाओ तासि पणिहाए० पुवविदेहावरविदेहेसु वासेसु अरहंत चक्कवट्टी वलदेववासुदेवा। चारणा विजाहरा समणा समणीओ सावगा सावियाओ मणुया - पगइ० तेसिं पणिहाए लवण० सीया सीयोदगासु सलिलासु देवया महिड्डिया०, देबकुरूत्तरकुरुसु मणुया पगइभद्दगा० मंदुरे पवए देवया महिडिया०, जंबूए य सुदसणाए जंबूद्दीवाहिवती अडिए णाम देवे महडिए जाव पलिओवमदिईए परिवसइ तस्स पणिहाए लवणसमुद्दे नो उवीलेइ नो उप्पीलेइ नो चेवणं - एगोदगं करेइ, अदुत्तरं च णं गोयमा! लोगदिई लोगाणुभावेयण्णं लवणसमुद्दे जंबूद्दीवं दीवं नो उवीलेइ नो उप्पीलेइ नो चेव णे एगोदगं करेइ ॥सू०९४॥
छाया-लवणः खलु भदन्त ! समुद्रः किं संस्थितः प्रज्ञप्तः ? गौतम ! गोतीर्थसंस्थितः नावा संस्थानसंस्थितः शुक्तिकासंपुटसंस्थितः अश्वस्कन्धसंस्थितः, वलभीसंस्थितः वृत्तः वलयाकारसंस्थानसंस्थितः प्रज्ञप्तः । लवणः खलु भदन्त ! समुद्रः कियता चक्रवालविष्कंभेण कियता परिक्षेपेण कियता उद्वेधेन कियता उत्सेधेन कियता सर्वाग्रेण प्रज्ञप्तः । गौतम ! लवणः खलु समुद्रः द्वे योजनशतसहस्रे चक्रवालविष्कम्भेण पञ्चदश योजनशतसहस्राणि एकाऽऽशीतिश्च सहस्राणि शतं चैकोनचखारिंशं किंचिद्विशेपोनं परिक्षेपेण एकं योजनसहस्रमुढेधेन पोडशयोजनसहस्राणि उत्सेधेन सप्तदशयोजनसहस्राणि सर्वाग्रेण प्रज्ञप्तः, यदि खलु भदन्त ! लवणः समुद्रो द्वे योजनशतसहस्र चक्रवालविष्कम्भेण पञ्चदशयोजनशतसहस्राणि - एकाशीतिश्च शतं चैकोनचत्वारिंशं किंचिद्विशेपोनं परिक्षेपेण एकं योजनसहस्रमुद्वेधेन पोडशयोजनसहस्राणि उत्सेधेन सप्तदशयोजनसहस्राणि सर्वाग्रेण प्रज्ञप्तः । कस्मात् खलु भदन्त ! लवणः समुद्रो जम्बूद्वीपं द्वीपं नावपीडयति-नोत्पीडयति -नैव खलु एकोदकं करोति ? गौतम ! जंबूद्वीपे खल द्वीपे भरतैरावतयोर्वर्पयोः .अहेतचक्रवर्ति बलदेवा-वासुदेवा-श्चारणा । विद्याधराः श्रमणाः श्रमण्यः श्रावकाः श्राविकाः मनुष्याः प्रकृतिभद्रकाः प्रकृतिविनीता प्रकृत्युपशान्ताः प्रकृति प्रतनुक्रोध-मान-माया-लोभाः-मृदु-मार्दव-संपन्नाः आलीनाः भद्रकाः विनीताः - तेषां खलु प्रणिधया लवणः समुद्रो जम्बूद्वीपं द्वीपं नो अवपीडयति नो उत्पीड‘यति न चैव खलु एकोदकं , करोति-गङ्गा सिन्धु रक्ता रक्तवतीषु सलिलासु देवता
जी० ८४