________________
प्रमैयद्योतिका टीका प्र.१० सू.१४५ सर्वजीवानां विनिरूपणम् __१४११ 'अहवा सुहुमा असंखेज्जगुणा' एभ्यः सूक्ष्माः असंख्येयगुणाः। 'अहवा तिविहा सव्वजीवा पनत्ता-तं जहा सन्नी असन्नी नो सन्नी नो असन्नी' अथवा-पक्षान्तरे सर्वजीवा स्त्रिविधा भवन्ति तद्यथा संज्ञिनः समनस्काः १ अमनस्का ये तेऽसंज्ञिनः २ नो संज्ञिनो नो असंज्ञिनस्तु सिद्धाः ३ 'संन्नी भंते ! कालओ केवच्चिरं होई जहन्नेणं अंतोमुहुत्तं-उक्कोसेणं सागरोवमसयपुहुत्तं साइरेग' संज्ञी खलु भदन्त जीव सिद्धों से भी अनन्तगुणें कहे गये हैं। इनकी अपेक्षा 'सुहमा असंखेज्जगुणा' सूक्ष्म जीव असंख्यातगुणे अधिक है । क्योंकि पोदर निगोद जीवों से सूक्ष्म निगोद जीव असंख्यातगुणें कहे गये हैं। ___ 'अहवा-तिविहा सव्व जीवा पण्णत्ता' अथवा-इस रीति से भी समस्त जीव तीन प्रकार के कहे गये हैं-'त जहा-सण्णी असण्णी नो सण्णी नो असण्णी' जैसे-संज्ञी जीव, असंज्ञी जीव और नो संज्ञी नो असंज्ञी जीव जो जीव ललनस्क हैं वे संज्ञी और जो अम. नस्क हैं वे असंज्ञी जीव हैं इन दोनों से जो विपरीत हैं-अर्थात् न संज्ञी हैं और न असंज्ञी हैं ऐसे वे सिद्ध जीव नो संज्ञी नो असंज्ञी जीव हैं ।
कायस्थिति का विचार-'सनी भंते ! कालओ केवच्चिरं होई' हे भदन्त ! संज्ञी जीव संज्ञी जीव रूप से कितने काल तक रहता है? उत्तर में प्रभु कहते हैं-'जहन्नेणं अंतो० उक्कोसेणं सागरोवमसतબાદર નિગોદ જી સિદ્ધથી પણ અનંતગણું વધારે છે. કેમકે બાદર નિદ
वा सिद्धथी मन तग। वामां माया छे. तेन। ४२di 'सुहुमा असલે સૂક્ષ્મ જીવ અસંખ્યાતગણું વધારે છે. કેમકે બાદર નિગો જીવેના કરતાં સૂક્ષ્મ નિગદ જે અસંખ્યાતગણું કહેવામાં આવેલા છે.
___ 'अहवा तिविहा सव्व जीवा पण्णत्ता' मथवा मारीत ५] सधा । त्रय प्रशारना ४डेवामा मासा छ. 'तं जहा-सण्णी असण्णी नो सण्णी नो શાળી જેમકે-સંજ્ઞી જીવ અસંશી જીવ અને તે સંજ્ઞી અસંજ્ઞી જીવ જે જીવ સમનસ્ક છે તેઓ સંજ્ઞી અને જે અમનસ્ક છે તે અસંજ્ઞી જીવ છે. આ બન્નેથી જે જુદા છે અર્થાત સંસિ નથી તેમ અસંજ્ઞી પણ નથી. એવા એ સિદ્ધ છે ને સંસી ને અસંસી જીવ છે.
કાયસ્થિતિનું કથન ___ 'सन्नी णं भंते ! कलओ केवच्चिरं होई' जसवन सभी ७१ सशी ०१ સંજ્ઞી પણાથી કેટલા કાળ પર્યન્ત રહે છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રી हे छ -'जहण्णे गं अंतोसहुत्त उक्कोसेणं सागवमरोसय पुहुत्तं साइरेग'