________________
प्रमैयद्योतिका टीका प्र.१० सू.१४१ प्रकारान्तरेण सर्वजीवानां वैविध्यम् १३३५ सेन्द्रियाः अनन्तगुणाः । अथवा द्विविधाः सर्वजीवाः प्रज्ञप्ताः तद्यथा-सकायिकाश्चैवाऽकायिकाश्चैत्र, एवमेव एवं सयोगिनश्चैवाऽयोगिनश्चैव, तथैव, (एवं सलेश्याश्चैवाऽलेश्याश्चैव, सशरीराश्चैवाऽशरीराश्चैव) संचिट्ठणं अन्तरम् अल्पवहुत्वम् यथा सेन्द्रियाणाम् अथवा द्विविधाः सर्वजीवाः प्रज्ञप्ता तद् यथा-सवेदकाश्चैवाऽवेदकाश्चैव । सवेदकः खलु भदन्त ! सवेदक इति कालतः कियच्चिरं भवति ? गौतम ! सवेदकस्त्रिविधः प्रज्ञप्तः, तद्यथा-अनादिकोऽपर्यवसितः अनादिका सपर्यवसितः सादिकः सपर्यवसितः तत्र खलु यः स सादिकः सपर्यवसितः स जघन्येनान्तर्महूर्तम्-उत्कर्षे णानन्तं कालं यावत्क्षेत्रतोऽपार्धं पुद्गलपरावर्त देशोनम् ॥ अवेदकः खलु भदन्त ! अवेदक इति कालतः कियच्चिरं भवति ? गौतम ! अवेदको द्विवियः प्रज्ञप्तः, तद्यथा-सादिको वाऽपर्यवसितः सादिको वा सपर्यवसितः, तत्र खलु यः स सादिकः सपर्यवसितः स जघन्येनैकं समयम्उत्कणान्तर्मुहूर्तम् । अवेदकस्य खलु भदन्त ! कियन्तं कालमन्तरं भवति ? गौतम ! सादिकस्याऽपर्यवसितस्य नास्त्यन्तरम् सादिकस्य सपर्यवसितस्य जघन्येनान्तर्मुहूर्तम् उत्कर्षेणानन्तं कालं यावदपाधं पुद्गलपरावत देशोनम् । अल्पबहुत्वम् सर्वस्तोका अवेदकाः सवेदका अनन्तगुणाः । एवं सकपायिनश्चैवाऽकपायिनश्चैव-२ यथा सवेदक स्तथैव भणितव्याः । अथवा द्विविधाः सर्वजीवाः सलेश्याश्चाऽलेश्याश्च, यथाऽसिद्धाः सिद्धाः, सर्वस्तोका अलेश्याः सलेश्या अनन्ताः सू० ॥१४१॥
टीका-'अहवा' प्रकारान्तरेण 'दुविहा सव्वजीवा पन्नत्ता' द्विविधाः सर्वजीवाः प्रज्ञप्ता:-संसारिणोऽसंसारिणश्च 'तं जहा' तद्यथा 'सइंदिया चेव अणिदिया चेव' सेन्द्रियाश्चाऽनिन्द्रियाश्च तत्र-त्वगादिभिः सहिताः सेन्द्रियाः संसारिणः । तद्धीना असंसारिणो मुक्ताः । तत्र 'सई दिए णं भंते ! कालओ केवच्चिर
अथवा दुविहा सव्य जीवा पन्नत्तातं जहा-इत्यादि ।
टीकार्थ-अथवा समस्त जीव दो प्रकार के हैं-'तं जहा' जैसे 'सईदिया चेव अणिदिया चेव' एक सेन्द्रिय और दूसरे अनिन्द्रिय इनमें जो सेन्द्रिय हैं वे संसारी हैं और जो अनिन्द्रिय हैं वे मुक्त हैं। 'से दियाणं भंते ! कोलमो केवच्चिरं होई' हे भदन्त ! सेन्द्रिय जीवों
'अथवा दुविहा सव्व जीवा पण्णत्ता तं जहा' त्यात
टी-मथqा सघाwal ] प्रश्ना छे. 'तं जहा' भ3-'सईदिया चेव अणिदियाचेत्र' से सेंद्रिय अने मी भनिद्रिय तेभा २ सेद्रिय छ तेमा संसारी छ, मन मा भनिद्रिय छे. तेगा भुत छ. 'से दिया णं भते ! कोलओ केरच्चिर होइ' सावन् सेन्द्रिय वानी स्थिति क्षी छ ?