________________
१९४८
जीवाभिगमसूत्रे
नियमः, ततः कतिपय निरन्तर पर्याप्तभव संकलनयाऽपि संख्येयान्येऽपि संख्येयान्येव वर्षाणि लभ्यन्ते न तु वर्षसहस्राणि वा इति । 'तेइ दिएणं भंते ! संखेज्जराई 'दिया' त्रीन्द्रियाणां भदन्त । कियती खलु भवस्थितिः ? गौतम 1 जघन्येनान्तर्मुहूर्तम् उत्कर्षतः संख्ये यानि रात्रिन्दिवानि पर्याप्तकत्रीन्द्रियाणां भवस्थितेरुत्कर्पतो ये कोन - पचाशद्दिवसप्रमाणतया कतिपय निरन्तरपर्याप्तभव संकलनायामपि संख्येयरात्रिंदिवानामेव लभ्यमानत्वादिति । 'चउरिदिएणं० संखेज्जामासा' चतुरिन्द्रियाणां खलु जघन्येनार्मुहूर्तम् उत्कर्षतः संख्येयान्मासान् पर्याप्तक चतुरिन्द्रियाणामुत्कर्पतः पण्मासप्रमाणतया कतिपयनिन्तरपर्याप्तभवकालसंकलनया
सकता है अतः कतिपय निरन्तर पर्याप्तभवों की संकलना से भी संख्यात वर्ष ही लब्ध होते हैं सौ वर्ष या हजार वर्ष लब्ध नहीं होते हैं । 'इंदिए णं भंते । संखेज्जा राईदिया पर्याप्तक तेइन्द्रिय जीवों की कायस्थिति है भदन्त ! कितने काल की है ? तो इसके उत्तर में प्रभु ने कहा- हे गौतम ! पर्याप्तक तेइन्द्रिय जीवों की कायस्थिति जघन्य से एक अन्तर्मुहूर्त्त की है और उत्कृष्ट से संख्यात रातदिनों की है । क्योंकि इनकी उत्कृष्ट से भवस्थिति ४९ दिन की है अतः कतिपय निरन्तर पर्याप्त भवों की संकलना में वह संख्यात रात दिनों के प्रमाण ही लब्ध होती है । 'चउरिदिए णं संखेजा मासा' पर्याप्त चौइन्द्रिय जीवों की कार्यस्थिति जघन्य से एक अन्तर्मुहूर्त की है और उत्कृष्ट से वह संख्यात मासों की है क्योंकि चौइन्द्रिय
•
સ્થિતિ હાય એવા નિયમ ખનિ શક્તા નથી તેથી કેટલાક નિર'તર પર્યાસક જીવાની સ*કલના—ગણનાથી પણ સખ્યાત વજ લખ્યું અને છે. સે। વ અથવા डेभर वर्ष सख्ध थता नथी. 'तेईदिएणं भंते! संखेज्जा इंदिया ' પર્યાપ્તક ત્રણ ઇંદ્રિયવાળા જીવાની કયસ્થિતિ હે ભગવન્ ! કેટલા કાળની કહેલ છે? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રીએ કહ્યું' કે-હે ગૌતમ ! પર્યાપ્તક તે ઈન્દ્રિય જીવાની કાચસ્થિતિ જન્યથી એક અંતર્મુહૂર્તીની છે. અને ઉત્કૃષ્ટથી સખ્યાત રાત દિવસની છે. કેમકે એમની ઉત્કૃષ્ટથી ભવસ્થિતિ ૪૯ એગણુ પચાસ દિવસની છે. તેથી કેટલાક નિરંતર પર્યાપ્ત ભવાની સ ́કલના—ગણનામાં ते सख्यात रात हिवसना प्रभाणुभां न सम्ध थाय छे. 'चउरिदिएणं संखेज्जा માસા' પર્યાપ્તક ચૌઇઇંદ્રિય જીવાની કાયસ્થિતિ જઘન્યથી એક અંતર્મુહૂતની છે, અને ઉત્કૃષ્ટથી તે સખ્યાત માસેાની છે. કેમકે ચૌઇન્દ્રિય જીવની ભવસ્થિતિ