________________
११३०
जीवाभिगमसूत्र अष्टमभवे च देवकुर्वादिषु उत्पाद्यमानस्य ज्ञातव्यानि । 'नेरइयमणुस्स देवाण अंतरं जहन्नेणं अंतोमुहूत्तं-उक्कोसेणं वणस्सइकालो' नैरयिक-मनुप्यदेवानामन्तरं जघन्येनाऽन्तर्मुहूर्तम् उत्कर्पण वनस्पतिकालः, अयं भावः-नैरयिकस्यान्तरं नैरयिकत्वान्निःसृत्य पुन रयिकत्व प्राप्तेरपान्तरालं कालतः कियचिरं भवति ? कियन्तं कालं यावद् भवतीत्यर्थः भगवानाह-जघन्येनान्तर्मुहूर्तम् कथमितिचेत् उच्यते-नरकादुवृत्य जीवो मनुष्यभवे तिर्यग्भवेवाऽन्तर्मुहूर्त स्थित्वा भूयो नरकेपूत्पादात् तत्र मनुष्यभवभावनैवम्-कश्चिजीवो नरकान्निर्गत्य गर्भजमनुष्यत्वेनोत्पयसर्वपर्याप्तिपर्याप्तः विशिष्ट संज्ञानोपेतो चैक्रियलब्धिमान् राज्याद्याकांक्षी परचक्राधुपद्रवमाकर्ण्य स्वशक्ति प्रभावश्चतुरङ्गं सैन्यं विकुर्वित्वा संग्रामं कृत्वा च महारौद्रध्यानोपगतो गर्भस्थ एव कालं करोति कृत्वा च कालं भूयो नरकेपूत्पद्यते तत एव मन्तर्मुहूर्तमन्तरं भवति । तिर्यग्भवे नरसादुद्वृत्तो गर्भव्युत्क्रान्तिक तन्दुलमत्स्यत्वेनोत्पद्य महारौद्रध्यानोपगतोऽन्तर्मुहूर्त जीवित्वा भूयो नरकेषु जातः । उत्कर्पतोऽनन्तं कालमन्तरं भवति स चाऽनन्तः कालः परम्परया वनस्पतिपृत्पादाज्ज्ञातव्य इति । एवं मनुष्यस्य खलु भदन्त ! अनन्तरं मनुप्याद्भ्रष्टस्य पुनर्मनुप्यत्वप्राप्तेरपान्तरालं कालतः कियचिरम् ? भगवानाह-जघन्येनाऽन्तर्मुहूर्तम् तच्चमनुष्यभवान्निासत्य तिर्यग्भवेऽन्तर्मुहुर्त स्थित्वा भूयो मनुष्यत्वेनोत्पत्स्यमानस्यज्ञातव्यम् उत्कर्पतोऽनन्तं कालम् सोऽनन्तः कालो वनस्पति काल इति । देवस्य खल भदन्त ! अनन्तरं देवत्वात् परिभ्रष्टस्य भूयो देवप्राप्तेरपान्तरालं कालतः कियत् चिरं भवति ? भगवामाह-जघन्येनाऽन्तर्मुहूर्तम् कश्चिदेवभवात् च्युत्वा गर्भजमनुप्यत्वेनोत्पद्य सर्वपर्याप्तिपर्याप्तो विशिष्टज्ञानोपेतस्तथाविधस्य श्रमणस्य श्रमणोपासकस्य वा समीपे धर्यमार्यवचनं श्रुत्वा धर्मध्यानोपगतो गर्भस्थ एव कालं करोति कालं कृत्वा देवेषूत्पद्यते तत एवमन्तर्मुहूर्तमन्तरं भवति । उत्कर्षेण वनस्पतिकाल-इति 'तिरिक्खे जोणियस्स अंतरं' तिर्यग्योनिकस्य खलु भदन्त ! अन्तरं तिर्यक्त्वात् निःस्तस्य भूयस्तियक्त्वप्राप्तेरपान्तरालं कालतः कियचिरं भवति ? भगवानाह-'गोयमा ! जहन्ने गं अंतोमुहूत्त' जघन्येनाऽन्तर्मुहूर्तम् तच्च -जघन्य से एक अन्तर्मुहर्त का है और उत्कृष्ट से कुछ अधिक सागरोपम शत , पृथकत्व का है । 'णेरइय मणुस्सदेवाणं अंतरं जहन्नेणं अंतोमुहुत्त उक्कोसेणं वणस्सइ कालो' नैरपिक, मनुष्य और देव इनका अन्तर जघन्य से एक, अन्तर्मुहूर्त का है और उत्कृष्ट से भने Srzष्ट थी ४७४ पधारे - सागपभशत पृथत्व ना छ, 'नेरइयमणुस्स देवाणं अंतरं जहण्णेणं अतोमुहुत्तं "उक्कोसेणं वणस्सइ कालो' नै२५४, मनुष्य, અને દેવ તેઓનું અંતર જઘન્યથી એક અંતર્મુહૂત નું છે અને ઉત્કૃષ્ટ થી
4