________________
प्रमैयद्योतिका टीका प्र.३ उ.३ सू.१२२ अवधिक्षेत्रपरिमाणनिरूपणम् १०९७ चउत्थि ॥१॥ आणयपाणय कप्पे देवा पासंति पंचमि पुढवीं। तं चेव आरणच्चुय ओहीनाणेण पासंति ॥२॥ छद्रिं हेट्रिम मज्झिम गेवेज्जा सत्तमि च उवरिल्ला । संभिण्णलोगनालिं पासंति अणुत्तरा देवा ॥सू० १२२॥ . छाया-सौधर्मशानदेवा अवधिना कियत् क्षेत्रं जानन्ति पश्यन्ति ? गौतम ! जघन्येनाऽङ्गुलस्याऽसंख्येयभागम् उत्कर्षतोऽवधिर्यावत् रत्नप्रभापृथिवीः ऊध्र्वयावत् स्वानि विमानानि, तिर्यग्यावदसंख्येयान द्वीपसमुद्रान् । एवं शक्रेशाना: प्रथमां द्वितीयां च सनत्कुमारमाहेन्द्राः तृतीयां ब्रह्मलान्तको शुक्रसहस्रारौ चतुर्थीम् ॥१॥ आनतप्राणतकल्पे देवाः पश्यन्ति पञ्चमी पृथिवीम् । तदेवारणीच्युता अवधिज्ञानेन पश्यन्ति २ । षष्ठीमधस्तन मध्यप्रैवेयकाः सप्तमीचोपरितनाः। संभिन्नलोकनाडी पश्यन्ति अधस्तना देवाः ॥९० १२२॥ . . टीका-'सोहम्मीसणदेवा ओहिणा केवइयं खेत्तं जाणंति पासंति' सौधर्मशानयोः खलु ! भदन्त देवा अवधिज्ञानेन कियत् क्षेत्रं जानन्ति पश्यन्ति ? भगवानाह-'गोयमा ! जहन्नेणं अंगुलस्स असंखेजइभाग' गौतम ! जघन्येना
गुलस्याऽसंख्येयभागम्-ननु अंगुलासंख्येयभागमात्रक्षेत्रपरिमितोऽवधिः सर्व___ अवधिक्षेत्र परिमाणम-'सोहम्मीसाण देवा ओहिणा केवइयं खेत्तं जाणंति, पासंति ? हे भदन्त ! सौधर्म और ईशान देव अपने अवविज्ञान से और अवधिदर्शन से कितने क्षेत्र को जानते हैं ? और कितने क्षेत्र को देखते हैं ? इसके उत्तर में प्रभु करते हैं-'गोयमा ! जहण्णणे अंगुलस्स असंखेज्जइभागं उक्कोसेणं अवही जाव रयणप्पभापुढवी उड़ जाव साई विमाणाई तिरियं जाव असंखेज्जा दीवसंमुद्दा' हे गौतम ! सौधर्म ईशान देव अपने अवधिज्ञान से और अवधिदर्शन से कम से कम अंगुल के असंख्यातवें भाग प्रमाण क्षेत्र
अधिक्षत्रनु परिभाय । ___ 'सोहम्मीसाण देवा ओहिणा केवइयं खेत्तं जाणंति पासति' मापन ઈશાનદેવ પિતાના અવધિજ્ઞાનથી અને અવધિ દર્શનથી કેટલા ક્ષેત્રને જાણે છે અને કેટલી ક્ષેત્રને દેખે છે? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રી ગૌતમસ્વામીને ४९ छ :-'गोयमा! जहण्णेणं अंगुलस्स असंज्जइभाग उक्कोसेणं अबही जाव रयणप्पभा पुढवी उड्ढे जाव साइं विमाणाई, तिरियं जाव असंखेज्जा दीवसमुद्दा'
ગૌતમ ! સૌધર્મ અને ઈશાન દેવ પિતાના અવધિજ્ઞાનથી અને અવધિ દર્શનથી ઓછામાં ઓછા આગળના અસંખ્યાતમાં ભાગ પ્રમાણ ક્ષેત્રને જાણે છે,