________________
-
. जीवामिगम 'दुवालमएहि जोयणेहि द्वादशमि योजन:-द्वादशयोजनपरिमितया 'अवाहाए' अवाधया 'लोयते' लोकान्तोऽलोकान्तादर्वाग्भागः 'पन्नत्ते' प्रज्ञप्त:-कथितः, अयं भावः-रत्नमभायाः पृथिव्याः पूर्वस्यां दिशि चरमपर्यन्तात् परतः अलोकादकि अपान्तरालं द्वादशयोजनानि, 'एव दाहणिल्लाओ, पञ्चस्थिमिल्लाओ उत्तरिल्लाओ' एवम् दक्षिणस्यामपि द्वादशयोजनानि अपान्तरालम् पश्चिमदिग्भागेऽपि द्वादशयो. जनानि अपान्तरालम्, एवमुत्तरदिग् विभागेऽपि द्वादशयोजनानि अपान्तगलम् । दिग्ग्रहगमुपलक्षणम्. तेन विदिक्ष्वपि द्वादशयोजनानि अपान्तरालं ज्ञातव्यमिति । शेषाणां शर्करा प्रभादितमस्तमः प्रमापर्यन्तानां पृथिवीनां सर्वासुदिक्षु विदिक्षु च कहते हैं-'गोयमा! दुवालसएहिं जोयणेहिं अवाधाए लोयंते पाणसे' हे गौतम ! रत्नप्रभा नामकी पहली पृथिवी के पूर्व दिशावर्ती घरमान्त से बारह योजन के बाद लोक का अन्त-अलोक-कहा गया है तात्पर्य इसका ऐसा है कि-रत्नप्रभा पृथिवी की पूर्व दिशा में जो चरमान्त हैउससे आगे और अलोक के पहिले थारह योजन प्रमाण अपान्तराल में यहीं से अलोक प्रारम्भ होता है अलोक की मर्यादा का प्रारम्भ होना ही लोक का अन्त है। 'एवं दाहिणिल्लाओ, पञ्चथिमिल्लाओ, उत्तरिल्लाओ इसी प्रकार दक्षिण पश्चिम और उत्तर दिशा में भी बारह पारह योजन का अपान्तराल है। यह दिशा सम्बन्धी अपान्तराल कथन उपलक्षण रूप है इससे यह भी जानना चाहिये कि विदिशाओं में भी इतना ही अपान्तराल हैं विदिशाओं में भी इस अपान्तराल दूरी के बाद ही अलोकाकाश का प्रारंभ होता है इस रत्नप्रभा रह्यो छे १ मा प्रश्न उत्तरमा प्रमु छ है 'गोयभा! दुवालसएहि जोय णेहि अबाधाए लोय ते पण्णत्ते' गौतम ! रत्नप्रभा पृथ्वीनी पूरी हिमां રહેલ ચરમાંતથી બાર એજન પછી લેકને અંત અલક કહ્યો છે. કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે રત્નપ્રભા પૃથ્વીની પૂર્વ દિશામાં જે ચરમાન્ત છે, તેનાથી પછી અને અલકની પહેલાં બાર યોજન પ્રમાણુ અપાન્તરાલ છે. ત્યાંથી જ અલેકને પ્રારંભ થાય છે અલેકની મર્યાદાનું પ્રારંભ થવું એજ લેકને मत छ 'एव दाहिणिल्लाओ, पच्चत्थिमिल्लासो, उत्तरिल्लामो से प्रभार દક્ષિણ દિશામાં પશ્ચિમ દિશામાં અને ઉત્તર દિશામાં પણ બાર બાર જનને
અપાન્તરાલ છે. આ દિશા સંબંધિ અપાન્તરાલનું કથન ઉપલક્ષણથી કહેલ - છે, તેથી એમ પણ સમજવું કે વિદિશાઓમાં પણ એટલું જ અપાન્તરાલ છે