Page Text
________________
प्रमेयद्योतिका टीका
प्र. १ इन्द्रियद्वारनिरूपणम् ७३ ज्ञातव्येति-एतेषां सूक्ष्मपृथिवीकायिकानामतिसंक्लिष्टपरिणामत्वाद् देवानां सूक्ष्मेषु अनुत्पादाच्चाद्या एव तिस्रो लेश्याः कृष्णनीलकापोताख्या भवन्तीति सप्तमं लेश्याद्वारम् ॥
गतं सप्तम लेश्याद्वारम् , अथाष्टममिन्द्रियद्वारमाह-'तेसि णं भंते' जीवाण, मित्यादि ।
'तेसि णं भंते जीवाणं कइ इंदियाई पन्नत्ताई तेषां खलु भदन्त । सूक्ष्मपृथिवीकायिकजीवानां कतीन्द्रियाणि प्रज्ञप्तानि-कथितानीति, तत्रेन्द्रियं नाम इन्दनादिन्द्रः आत्मा सर्वोपलब्धिरूपपरमैश्वर्ययोगात् तस्य आत्मनो लिङ्गं चिन्हें बोधकमिति इन्द्रियम् , तदिन्द्रियं पञ्चप्रकारकम्
जावे | ४, पांचवां कहने लगा-गुच्छे ही क्यो काटे जावे- उसमें जो पके हुए जामुन लगे हैं वे ही गिराकर खा लिये जावें ५, छठा कहने लगा पके हुए जामुनो को गिरानेसे तो कच्चे जामुन भी गिर जायेंगे अतः जो ये पके २ जामुन नीचे पड़े हुए हैं उन्हें ही उठाकर खा लेना चाहिये ६, इस दृष्टान्त से परिणामो का ज्ञान हो जाता है और इसी से लेश्याओ के स्वरूप (भाव) भी ज्ञात हो जाते है । ये सूक्ष्मपृथिवीकायिक जीव अतिसंक्लिष्ट परिणामवाले होते हैं । देवो की इनमें उत्पत्ति नहीं होती है। इसलिये यहाँ आदि की ये तीन-कृष्ण, नौल, कापोत-लेश्याए होती हैं । लेश्याद्वार समाप्त ।
(८) इन्द्रियद्वार-"तेसि णं भंते ! जीवाणं कइ इंदियाई पन्नत्ताई" हे भदन्त ! इन सूक्ष्मपृथिवीकायिक जीवो के कितनी इन्द्रियां होती हैं। इन्द्र नाम आत्मा का है-क्योंकि सर्वोपलब्धिरूप ऐश्वर्य का इसके योग है । इसलिये 'इन्दनात् इन्द्रः' ऐसी व्युत्पत्ति इसमें घटित होजाती है । उस आत्मा का जो लिङ्ग-चिह्न-है वह इन्द्रिय हैं यह इन्द्रिय पांच
પાંચમા પુરુષે કહ્યું–જાંબુના ગુચ્છાઓ કાપવાની શી જરૂર છે? ગુચ્છાઓમાંથી માત્ર પાકાં જાંબુને જ તેડી લેવા જોઈએ - છઠ્ઠા પુરુષે કહ્યું -“પાકાં જાંબુને નીચે પાડવા જઈશું, તે કાચાં જાંબુ પણ નીચે તૂટી પડશે, તે કરતાં જમીન પર પડેલા પાકાં જાંબું જ આપણે વીણીને ખાવાં જોઈએ.”
આ દષ્ટાંત દ્વારા પરિણામોનું જ્ઞાન થઈ જાય છે અને તેના દ્વારા લેશ્યાઓનું સ્વરૂપ (ભાવ) પણ જાણી શકાય છે
આ સૂક્ષ્મ પૃથ્વીકાયિક છે અતિ સ કિલષ્ટ પરિણામવાળા હોય છે. દેવલોકમાંથી એવેલા જીવોની તેમાં ઉત્પત્તિ થતી નથી. તેથી આ જીવોમાં પહેલી ત્રણ-કૃષ્ણ, નીલ અને કાપોત–લેશ્યાઓને જ સદ્દભાવ હોય છે વેશ્યા દ્વાર સમાપ્ત
(८)न्द्रियद्वार-तेसि णं भंते ! जीवाणं कइ इंदियाइं पन्नताई ?' 8 भगवान् ! આ સૂફમપૃથ્વીકાયિક અને કેટલી ઈન્દ્રિયેહોય છે? ઈન્દ્ર એટલે આત્મા, કારણ કે सपि३ि५ श्यय थी ते संपन्न छ तथा 'इन्दनात् इन्द्रः' मा सरनी तनी व्युत्पत्ति थाय.छ. ते मात्मानु-२ Cि'-() छ, तमाम छन्द्रिय छे. धान्द्रयना नाथ
११
| SR No. | 009335 |
| Book Title | Jivajivabhigamsutra Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1971 |
| Total Pages | 690 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_jivajivabhigam |
| File Size | 45 MB |