________________
-
-
-
पीपवपिणी-स १ चम्पावर्णनम्
शका-काल और समय तो एक हो अर्थ के वाचक है फिर स्त्र में " तेण कालेणं तेणं समएणं ऐसा प्रयोग सूरकार ने क्यों किया र उत्तर यह है-'काल' गन्न से अरमर्पिणो कालके चतुर्थ आरे का ग्रहण होता है,
और 'समय' शब्द से यहाँ होयमान लिया जाता है, तथा घडी घटा पक्ष मास सवत्सर आदिरूप से परिवर्तित होने वाला परिणमन लिया जाता है, अथवा-जिस प्रकार सरत् और मिती सातो आदिम लीखी जाती है, ठीक इसीप्रकार यहा पर भी समझना चाहिये । यह चपा नगरी तो अब भी है फिर " अस्ति" ऐसा न कहकर सूत्रकार 'आसीत् ' इस भूतकालिक क्रिया का प्रयोग क्यों करते है ? अर्थात्-- जिस समय औपपातिकमूनकी रचना हुई उस समय मेभी वह नगरी थी, फिर 'अस्ति' ऐसा न कहकर 'आसीत्' ऐसा क्यों कहा ? इसका उत्तर यह है कि जिस समय इस उपाग रूप आगम की वाचना हुई थी, उस समय यह नगरो सूत्र में कहे हुए विशेषगों से सर्वथा युक्त नहीं थी, न इस समय वैसी है, इमलिये 'अस्ति' क्रियापदका प्रयोग न करके मूलकार ने आसीत इस मृतकालिक क्रियापदका प्रयोग किया है । सू १॥
શકા -કાલ અને મમય તે એકજ અર્થના વાચક છે છતા સૂત્રમાં " तेण कालेण तेण समण्ण" या प्रयोग सूत्रधार भय छ ? Sir કાલ’ શબ્દથી અવસર્પિણી કાલના ચેથા આરાને અર્થ ગ્રહણ થાય છે, અને “સમય” શબ્દથી અહી હીયમાન લેવાય છે, તથા ઘડી કલાક પક્ષ માસ સ વત્સર આદિ રૂપથી પરિવર્તિત થનાર પરિણમન લેવાય છે અથવા જે પ્રકારે સ વ તથા મિતી ચોપડા આદિમાં લખવામાં આવે છે તેવી જ રીતે અહી યા પણ समान २१ २२ पा नगरी तोडल छ छत • अस्ति' सभ न ४ता ' आमीत्' म भूतलिपियानो प्रयोग भ ४२ छ ? એટલે કે જે સમયે ઓપપાતિક-મૂત્રની રચના થઈ તે સમયમાં પણ તે નગરી હતી તે પણ શક્તિ એમ ન કહેતા આણીત કેમ કહ્યું? તેને જવાબ એ છે કે, જે સમયે આ ઉપાગરૂપ આગમની વાચના થઈ હતી તે સમયે આ નગરી સૂત્રમાં કહેલા વિશેષણોથી સર્વથા યુક્ત ન હતી અને આ સમયે પણ તેવી નથી રહી એ માટે અતિ ક્રિયાપદને પ્રગ ન કરતા સરકારે આ એવા ભૂતકાલિક ક્રિયાપદને પ્રયોગ કર્યો છે (૧)
