________________
-
११२
श्री अनुत्तरोपपातिकदशाङ्गसूत्रे रतिशुष्कत्वात्केवलमस्थिचर्मधमनीभिस्तस्य बाहू सुप्कसर्पसमानौ जातोः ।
तथा शिथिलकटालिकान्यामिव-शिथिला-श्लथवन्धना कटालिका-अश्वारोहणसाधनपदालम्बनोपकरणं 'पागडा' इति भापायां, तद्वत् लम्बमानाभ्याम्, अग्रहस्ताभ्यांबाबोरपृभूताभ्यां कराभ्यां लक्षितः। तस्य करौ तुरङ्गपृष्ठादधोभागे पार्थद्वये लम्बमानौ अश्वारोहणसाधनपदालम्बनोपकरणभूताविव जाती।
तथा कम्पनवातिक इव-कल्पनवातव्याधिसंयुक्त इव वेपमानया कम्पयानया शोगवट्या-घटीव शीर्ष शीर्पघटी, तयोपलक्षितः । तीव्रतरतपश्चरणेन मासगोपिनयोः शुष्कतया तस्य शीर्ष लघुपटीसदृशं कम्पनवातव्याधियुक्तपुरुषस्य सस्नयामक सततं कम्पमानं जातम् । तथा प्रम्लानवदनकमला-शुष्कमुखकमल:, तस्य मुखं शुष्ककमलमिव रूक्षं संजातमित्यर्थः । उद्घटघटमुखः-उद्भट स्फुटितं' घटस्य मुखमिव मुखं यस्य स उद्भटघटमुखः। घटस्योपरि मान्तभागमात्रे त्रुटिते सति यथा घटस्य मुखं विरूपं भवति तद्वद् ओष्टयोनितरां शुष्कतया धन्यमुनेमुखं विलक्षणं संजातम् । हुए सांपों के समान दिखाई देती थीं। उनके हाथों के दोनों पंजे, ढीले बन्धनवाले, दोनों तरफ लटकते हुए घोडे के पागडो के समान दिखाई देते थे। उनका सस्तक तीव्र तपस्या के कारण शोणित एवं मांस के सुख जाने से मिट्टीकी छोटी कलशी के समान हो गया था, एवं कम्पन वातरोगवाले मनुष्य के मस्तक की तरह प्रतिक्षण हिलता- डग डग करता रहता था।
उनका मुख-चेहरा, सुखे हुए कमल के समान रूक्ष हो गया था । उनका मुंह, ओंठों के सुखजाने से टूटे हुए मुखवाले घडे के समान विलक्षण हो गया था। उनके दांतों और नेत्र ऊंडे यैठ जाने से गहरी (ऊंडी) कुप्पी के समान हो गये थे। હાડકા, ચામડા તથા નસોની જાળ વાળી, સુકેલા સાપની માફક દેખાતી હતી. તેમના હાથના બન્ને પંજા, ઢીલા બન્જનવાળા બન્ને બાજુ લટકતા ઘેડાના પાગડાની માફક દેખાતા હતા તેમનું મસ્તક ઉગ્ર તપશ્ચર્યા ને કારણે શેણિત અને માંસ સુકાઈ જાવાથી માટીની ન્યાની લોટિની માફક થઈ ગયુ હતું તેમજ કમ્પવા રેગ વાળા મનુષ્યના મસ્તકની માફક પ્રતિક્ષણ હાલતું ડગ ડગ કરતું–રહેતું હતું. -
તેમનું મોટું સુકેલ કમળની માફક રૂક્ષ થઈ ગયું હતું. તેમનું મોટું છેઠના “ સુકાઈ જવાથી ટુટેલ મેઢા વાળા ઘડાની માફક વિચિત્ર થઈ ગયેલ હતું તેમનાં બને તેંત્રે ઉડા બેસી જાવાથી ઉડી કુપીની માફક થઈ ગયા હતાં.
