________________
३१६
उपासकदशास्त्रे
'चत्य = साधु ' - रित्युक्त बृहत्वल्पभाप्य पष्ठोद्देशे, तथाहि तत्र
"
'आहा आधयकम्मे, आग्राहम्मे य अत्तकम्मे य ।
"
त पुण आहाकम्म, कप्पचि ण च कप्पइ तम्म ॥ इति गाथाव्याख्याया क्षेम कीर्तिमृरिणोक्तम् 'त्योद्देशिवस्य = साधुनुद्दिश्य कृतस्य ' इति ।
'अरिहत चेहय - शब्दस्यार्थः
यत्तु 'अरिहतचेयाह' इत्यस्यात्मतिमेत्यर्थस्तदपव्याख्यान प्रकरणभङ्ग प्रसङ्गात्, तथाहि - आनन्दगाथापतिकर्तृक प्रथम धर्मस्वीकारमभिधाय सम्प्रत्यवसर " लिंग स्वतन्त्र होता है, वह लोक व्यवहार पर निर्भर है । "
अर्थात् प्रत्येक भाषाके धुरन्धर विद्वान जिस शब्दको जिस२ जगह जिस२ लिंगमे व्यवहार करते आये है उस शब्द मे उसर जगह उसी२ लिंगका व्यवहार करना चाहिए, अतः यहापर उस समयके प्राकृत व्यवहार के मुताबिक नपुंसक लिंग है ॥
'चैत्य' शब्दका अर्थ माधु होता है, बृहत्कल्प भाष्यके छठे उद्देश के अन्दर - ' आहा आधयकम्मे० ' गाथाको व्याख्यामे क्षेमकीर्त्तिसूरिने 'चत्यादेशिकस्य'का “साधुओं को उद्देश करके बनाया हुआ अशनादि" यह अर्थ किया है । इमसे सिद्ध होता है कि चैत्यका अर्थ साधु है । ' अरिहतचेइय' शब्दका अर्थ
'अरितचेइयाड' का 'अर्हन्त की प्रतिमा' अर्थ करना असंगत हैं, क्योकि प्रकरण ठीक नहीं बैठता । उसका स्पष्टीकरण इस प्रकार हैછું તે લેાક વ્યવહાર પર નિČર ૐ” અર્થાત્ પ્રત્યેક ભાષાના ધુર્ ધર વિદ્વાન જે જે શબ્દના જે જે જગ્યાએ જે જે નિગમા વ્યવહાર કરતા આન્યા છે, તે તે રાખ્તમાં તે તે જગ્યાએ તે તે લિગના વ્યવહાર કબ્વે જોઇએ, એટલે અહીં તે સમયના પ્રાકૃત વ્યવહાર મુજબ નપુ મક લિંગ છે. ચૈત્ય શબ્દના અર્થ ‘સાધુ थाय छेड आना छुट्टी उद्दशामा 'आहा आधयकम्मे० ' गाथानी व्याभ्या भा क्षेमडीर्ति सुरमे 'चैत्योदेशिकस्य' ना "साधुमने उद्देशाने मनावेला मशनाहि" એ પ્રમાણે અ કર્યો છે તેથી સિદ્ધ થાય છે કે ચૈત્ય’ના અર્થ સાધુ’ છે રિહત ચેઇય' શબ્દના અ
'अरिहाचेइयाई' नो अर्थ 'सन्नी प्रतिमा' शुभ उरपोते असंगत है, કારણ કે પ્રકરણ બરાબર બુધ બેસતુ નથી એનુ સ્પષ્ટીકરણ આ પ્રમાણે છે
1
