________________
धर्मामृतणी टी० न० १६ द्रौपदीचच
धर्मम्, अन्यविधेष्वावश्यकेपु रागद्वेप हिंसादिदोपसद्भावेन मोक्षमार्गोपदेशे प्रवृत्तस्य तीर्थंकरस्य चाऽऽज्ञाया अभावेन न तत्र धर्मलक्षण समनुगच्छति, तेपां मोक्षसाधत्वाभावादजैनधर्मपद लब्धु-मनर्द्दत्वात् । तथाचोक्तमनुयोगद्वारे --
"से कि त नामासय ? | नामापरसयं जरस ण जीवरस वा अजीवरस वा के भेद से ४ चार निक्षेपों का कथन किया है उनमें नाम स्थपना और द्रव्यरप धर्म निक्षेप के आराधन करने की भगवान ने जीवों को आज्ञा नहीं दी है क्योकि इनसे नीचों को धर्म की प्राप्ति नहीं होती है । धर्म की प्राप्ति कराने वाला केवल भाव निक्षेपरूप आवश्यक है। इसकी आरामना से ही जीवों को धर्म प्राप्त हुआ करता है - अतः इस में ही धर्मरूपता प्रकट की गई है बाकी के इसके अतिरिक्त निक्षेपों में आवइयको में रागद्वेष और हिंसा आदि दोषों का सद्भाव होने से एव मोक्ष मार्ग के उपदेशप्रदान करने में प्रवृत्त तीर्थकरो की इनके आराधन करने में आज्ञा का अभाव होने से धर्म के लक्षण का समन्वय ही नही होता है। मुक्ति का जो माधक होता है वही जैन-धर्म है । इन ३ निक्षेपरूप आवश्यकों में मुक्ति की साधकता का अभाव है इसलिये ये जैनधर्म के पदको स्वम में भी प्राप्त नही कर कते हैं।
२३५
अनुयोगद्वार में यही बात कही गई है-
से किं त नामावरसय ? नामावस्सय जस्स ण जीवस्स अजीवरस આવશ્યસૂત્રમાં નામ, સ્થાપના દ્રવ્ય અને ભાવના ભેદથી ચાર નિક્ષેપા નુ કથન કર્યું છે તેમા નામ, થાપના, અને દ્રવ્યરૂપ ધર્માં નિક્ષેપને આગધવાની ભગવાને જીવેને આજ્ઞા આપી નથી કેમ કે એમનાથી જીવેને ધર્મની પ્રાપ્તિ ચતી નથી ધર્માંની પ્રાપ્તિ કરાવનારા કેવળ ભાવનિક્ષેપરૂપ આવશ્યક છે એની આરાધનાથી જ જીવાને ધર્મોની પ્રાપ્તિ થાય છે. એથી આમા જ ધર્મરૂપતા બતાવવામા આવી છે એના સિવાયના ખીન્ત નિક્ષેપામા–આવશ્યઽામા-રાગદ્વેષ અને હિંસા વગેરે દોષાના સદ્દભાવ હાવાથી અને મે ક્ષ માના ઉપદેશ આપ વામા પ્રવૃત્ત તીર્થંકરાની એમની આરાધના કરવાની આજ્ઞાના અભાવ હેાવાથી ધર્મના લક્ષણને સમન્વય જ થતા નથી મુકિતને! જે સાધક હાય છે તે જ જૈન ધર્મ છે આ ૩ નિક્ષેપરૂપ આવશ્યકેમા મુક્તિની સાધકતાના અભાવ છે માટે એએ જૈન ધર્મના પદને સ્વપ્રમાયે મેળવી શકે તેમ નથી
અનુયાગઢરમા એ જ વાત કહેવામા આવી છે~~
से किं त नामावस्य ? नामावस्मय जस्स व जीवरस अजीबस्स वा जीवाण वा
