________________
११०
নামখা विज्ञानरूपा उत्पन्ना विनष्टाश्च वर्तमानकाळेऽपि उत्पद्यन्ते विनश्यन्ति च, तथा भ विष्यत् काले उत्पत्स्यन्त पिनशिष्यति च, त उपयोगा आत्मनः कथचिदभिन्ना स्तेनानेकभूतभावभविकोऽप्यहमस्मीत्येवमनित्यपक्षोपि मम दोपाय नास्तीत्यर्थः । पत्तु-अत्रभावाः सत्ताः परिणामा पा इति व्यारण्यात तदयुक्तम्___अतीताना भाग्निा च भावानामनेकान्वयितयाऽतीतार्यकभूतशदात् मागेव प्रयोक्तव्यस्य भावशब्दस्य तदनन्तर प्रयोगो न सगरउते अपि च-तन्मतेऽतीत भविकाना भावान्वयितया ततः पूर्वन या सहैव प्रयोक्तव्ययोरतीतभविकशब्दउत्पन्न शेते है नष्ट होते है तरा भविष्यत् काल में जिस में उत्पन्न होंगे और नष्ट होंगे वे उपयोग आत्मा से कथचित् अभिन्न हैं। अतः इस उपयोग की अपेक्षा में आत्मा अनेक भूत, भाव, भविक वाला भी हूँ इस तरह आत्मा में अनित्यता भी आ जाती है सो यह अनित्यतो का पक्ष भी हमारे लिये दोयारह नहीं होता है। यहा पर जो किन्ही २ ने भाव शब्द का अर्थ मत्ता या परिणाम इस रूप से किया है वह ठीक नहीं है । भाव शब्द या वर्तमान कालार्थ का ही वाचक है सत्ता या परिणाम का वाचक नहीं । कारण जो अतीत और भावी भाव होते है वे अनेकार्थान्वयी होते हैं इमलिये अतितार्थक भूतं शब्द से पहिले ही प्रयोक्तव्य भावशब्द का उस के बाद प्रयोग करना सगत प्रतीत नहीं होता।
अपिच- सत्ता यो परिणामवादियों के मत मे अतीत और भवि ष्यतं भोवों को भागन्वयी होने के कारण अतीत और भविष्यत् ઉત્પન્ન થયા છે નષ્ટ થયા છે તેમજ ભવિષ્ય કાળમાં પણ જેમાં ઉત્પન્ન થશે અને નાશ પામશે તે ઉપયગો આત્માથી કથ ચિત અભિન્ન છે એટલા માટે આ ઉપગની અપેક્ષાએ હુ “આમ” ઘણા ભૂત, ભાવ અને ભાવિક વાળ પણ છુ આ રીતે આત્મામા અનિત્યતા પણ આવી જાય છે તે આ અનિત્ય ભાવને પક્ષ પણ અમારા માટે સદોષ કહી રોકાય નહિ કેટલાક ભાવ શબ્દને અર્થ સત્તા કે પરિણામ પણ કરે છે તે ઉચિત નથી અહી ભાવ શબ્દ ફક્ત વર્તમાન કાળનો વાચક છે સત્તા કે પરિણામ અર્થને વાચક નથી કારણ કે જે અતીત અને ભાવી ભાવ હોય છે તે અનેકાર્યાન્વયી હોય છે, અથી અતીતાર્થક ભૂત શબ્દની પહેલા જ પ્રયુક્ત કરવામાં આવેલા ભાવ શબ્દને તેને પછી પ્રગ કરે ઉચિત લાગતું નથી વળી સત્તા કે પરિણામ વાદીઓના મતે અતીત અને ભવિષ્ય ભાવો ભાવાનૂની હવા બદલ
