________________
-
भनगारधर्मामृतपिणी टीका अ०५ सुदर्शनश्रेष्ठीवर्णनम्
१०३ प्रज्ञप्ता,तदयया कुल नयूका इतिच कुलमानका इतिच, कुल दुहितर इतिच । धान्य कुलत्थास्तथैन. ।
एव मासाःमापा अपि, नवरं विशेपः-इद नानात्वम् मासा मापा त्रिविधाः प्रज्ञप्ताः तद्यथा-कालमासाश्च अर्थमापाश्च धान्यमापाश्च । तन खलु ये ते काल मासास्ते ग्यलु हादशविधाः प्रज्ञप्ता', तदयया-श्रावणो यावद आपाहः, ते खलु अभक्ष्याः । अर्थमापा द्विविधाः-हिरण्यमापाच, सुवर्णमापाश्च, ते खलु अभक्ष्या धान्यमापास्तथैव ॥ है- (इत्थी कुरुत्था य धन्न कुलत्या य) एक स्त्री कुलस्था दूसरी धान्य कुलस्था । तात्पर्य इसका-कुलस्था की छाया कुलस्था है- इसका अर्थ स्त्री कुलस्था और धान्य कुलस्था है। कुलथी जात का अन्न विशेष जो होता है वही यह धान्य कुलत्या से ग्रहण हुआ है । (इत्थी कुरत्या तिविहा पन्नत्ता त जहा कुल वधूयाट य कुल माउयाइय, कुल यूयाइय) इन में जो कुलत्था का वाच्या स्त्री कुलस्था है वह तीन प्रकार का हैं जैसे- १ कुलवधू २ कुलमात का ३ और कुल दुहिता (लड़की) (धन्न कुलत्या तहेव) धान्यकुल्स्था अर्य का निरूपण धान्य मरिसवय के समान जानना चाहिये। (एव मासा विनवर इम नाणत्त- मासा तिचिहा पन्नत्ता, त जहा- काल मासाय, अस्थमासाघ, धन्न मासाघ, तत्य ण जे ते काल मासा ते पा दुवारसविता पन्नत्ता, त जहा- साब णे जाव आसाढे ते ण अभक्खेया, अत्यमासा दुविहा हिरन्न मासा सुवण मासाय तेण अभक्खेया धन्न मासा तहेव ) इसी तरह "मासा" मानु स्पटी २९ वी 3 (इस्थी कुल्त्याय धनकुलत्योय) से श्री કુલસ્થા અને બીજુ ધાન્ય ( અનાજ) કુલસ્થા ની છાયા ‘કુલસ્થા ” થાય છે તેના બે રીતે અર્થ સમજી શકાય છે. સ્ત્રી ને પણ કુલસ્થા કહેવાય છે અને તુલસ્થા એક જાતનું કઠેળ પણ હોય છે તેને “કળથી” કહે છે ( इत्थीकुलत्था तिरिहा पन्नत्ता त जहा कुलवधूयाइय कुलमाउयाइ य कुल धूपा इय) श्री मुसस्थाना २ छ भ3-(१) १ १५, (२) शुण भातृ, भने (3) जुज दुहिता ( १) (धन्नकुलत्या तहेव) धान्यार्थवाचा सस्था भनु नि३५ धान्य सरिसवनी म सभा (एव मासा वि नवर इम नाणत्त मासा तिनिहा पन्नता त जहा-काल मासाय, अत्यमासाय, धनमासीय तत्थण जे ते कालमासा तेण दुवालसविहा पन्नत्ता हा सावणे जाव आसाढे तेण अभपरोया अत्यमासा दुविहा हिरन्न मासा सुषण्णमासाय तेण अभवरोया पन्नमासा तहेव) मा प्रभारी को 'भान' गण्त विधे ५५