________________
अनगारधर्मामृतवर्पिणी टीका. सू. ३ सुधर्म स्वामिनःचम्पानगर्यासमवसरणम् ४९
(१) उत्क्षिप्तज्ञातम्-मेघकुमारजीवेन स्व हस्तिभवे दादह्यमानशशक जीवरक्षायै पाद उत्क्षिप्तः ऊर्चीकृत एवं धृत इति तदुप्लक्षितमिदं प्रथममध्ययनमुत्क्षिप्तज्ञातम् । ज्ञातमित्युदाहरम्-तदेवाधीयमानत्वादध्ययनम् । एवमग्रेऽपि ।
(२) सङ्घाटकः-धन्यश्रेष्ठि-विजयतस्करयोरेकबन्धन पद्धत्वार्थाभिधायर्क ज्ञातं सङ्घाटकज्ञातम् । १९ एगूणवीसडमे ॥
जंबू के इस प्रश्नका उत्तर देते हुए श्री सुधर्मारवामी कहते है-जंच ? श्रमण भगवान महावीरने जो कि आदिकर आदि विशेषणों से युक्त हैं और शिव आदि रूप सिद्धिगति नामक स्थान पर विराजमान हो चुके है उन्होंने ज्ञाता नामक प्रथम श्रुतस्व.ध के इस प्रकार ११ अध्ययन प्ररूपित विये हैवे ये हैं-उत्क्षिप्तज्ञात१, संघाटकर, अंड३, कूर्म४, शैलकर, तुंव६, रोहिणी७, मल्लि८' माकंदी९, चान्द्रिक १०, दावद्व११, उदकज्ञात१२, मंडूक १३, तेतलि १४, नंदिफल १५, अपरकंका१६ आकीर्ण१७ सुसमा१८, पुंडरीकज्ञात १९। ज्ञात शब्द का अर्थ उदाहरण है। उक्षिप्तज्ञात में यह कहा गया है कि मेघकुमार के जीवने जब कि यह हस्ती के सत्र में था दावाग्नि से दह्यमान (जलता हुआ) एक शशक की रक्षा करने के लिये अपने चरण को ऊँचा किया था-सो वह उसे ऊँचो ही किये रहा।
इस उत्क्षिप्त उदाहण से युक्त होने के कारण इस अध्ययन का नाम भी उत्क्षिप्त ज्ञात पड गया है । संघाटकज्ञात में धन्य श्रेष्ठि और विजय एगूणवीसइमे।
જંબૂના આ પ્રશ્નનો જવાબ આપતાં શ્રી સુધર્માસ્વામીએ કહ્યું કે–જબૂ! શ્રમણ ભગવાન મહાવીરે-કે જેઓ આદિકર વગેરે વિશેષણથી વિશિષ્ટ છે, અને શિવ વગેરેરૂપ સિદ્ધિ ગતિ નામના સ્થાને વિરાજમાન થયા છે. તેઓએ જ્ઞાતા નામના પ્રથમશ્રતના આ રીતે ઓગણીસ [१८] २मध्ययन प्रचित ध्याछ, ते 21 प्रमाणे छ -तिमात १, सघाट४२, २७
भ४, शेर, ५, तु५६, शcिell ७, मदिरा ८, भाडी ८, याद्रि १०, हापद्रव ११, ઉદકજ્ઞાત ૧૨, મ ડ્રક ૧૩, તેતલિ ૧૪, નંદિફલ ૧૫, અંપરકા ૧૬, આકીર્ણ ૧૭, સુસમા ૧૮, પુંડરીકજ્ઞાત ૧૯, જ્ઞાત શબ્દનો અર્થ ઉદાહરણ છે ઉક્ષિપ્તનતમા એ બતાવવા માં આ વ્યુ છે કે મેઘકુમ રને જીવ જ્યારે તે હાથીના ભવ (સ્વરૂપ) માં હતું, ત્યારે દેવાગ્નિથી બળતા સસલ ની રક્ષા કરવા માટે પિતાના પગને અદ્ધર ર્યો હતો, તે તેને અદ્ધર જ રાખતા રહ્યા.
આ ઉક્ષિત ઉદાહરણથી યુકત હોવાને કારણે આ અધ્યયનનું નામ પણ ઉક્ષિપ્ત જ્ઞાત પડ્યું છે ૧, સંઘાટકજ્ઞાતમાં ધન્ય શ્રેષ્ઠી અને વિજય રને લગતી કથા છે,