Page Text
________________
ज्ञाताधर्मकथाङ्गसूत्रे विना-वर्मस्य सारथिः = सञ्चालकः - धर्मसारथिस्तेन ! यथा सारथिरुन्मार्गे गच्छन्तं रथं सन्मार्गमानयति तथा भगवानपि श्रुतचारित्रधर्मस्खलितान् तद्रक्षणोपदेशेन पुनधर्ममार्गे स्थापयतीति । 'धम्मवरचाउरंतच कवहिणा' धर्मचरचातुरन्तचक्रवर्तिना=दानशीलतपोभवैिश्वत मृणां नरकादिगतीनां चतुणी वा कपायाणामन्तो नाशो यम्मात् स चतुरन्तः, चतुरन्त एव चातुरन्तः, चक्रमिवचक्रम्, चातुरन्त एवचक्रम्=चातुरन्तचक्रम् जन्मजरामरणोच्छेदकत्वेन चक्रतुल्यत्वात्, वरंच तच्चातुरन्तचक्रम्=वरचातुरन्तचक्रम्, वरपदेन राजचक्रापेक्षयाऽस्य श्रेष्ठत्वं व्यज्यते लोकद्वयसाधकत्वात् धर्मएव वरचातुरन्त चक्रं = धर्मव रचातुरन्तचक्रम् तेन वर्तितुं शीलमस्येति की है इसलिये भी वे उसके नायक हैं। धर्मसारथी - सारथी का यह कर्तव्य होता है कि वह रथका संचालन ठीकर रूप से करें यदि वह उन्मार्ग पर जा रहा है-तो उसे सन्मार्ग पर ले आवे | अतः इस अपने कर्तव्य का पालक जैसे सारथी होता है, उसी प्रकार प्रभुने भी धर्मरूपी रत्र का अच्छी तरह से संचालन किया है। यदि कोई प्राणी धर्मरूपी रथ को उन्मार्ग में ले जाता है- अर्थात् श्रुतचारित्ररूप धर्म स्खलित होता है तो प्रभु उसकी रक्षा करने के उपदेश से पुनः उस धर्म में संस्थापित कर देते है। धर्मरचातुरन्त चक्रवर्ती दान शील तप एवं भावों द्वारा नरकादि चार गतियों का अथवा क्रोधादि चार कषायों का यह धर्म नाशक होता है इसलिये वह चतुरन्त है। जन्म, जरा एवं मरण का उच्छेदक होने से धर्मको चक्र के समान प्रकट किया गया है। वर शब्द का अर्थ श्रेष्ठ है इससे यह बोध होता है कि राज चक्र की अपेक्षा भी यह धर्मरूपी चक्र श्रेष्ठ है। क्यों कि इससे जीव के दोनों लोक દાય છે કે તે સારી પડે રથને હાંકે, તે તે ઉન્માગે (ખાટે રસ્તે) જતા હાય તા નને સન્માર્ગ (સારા સ્ના) તરફ વાળે. માટે જેમ આ સારથી પોતાની ફરજને પાળનાર રાય છે તે પ્રમાણે જ પ્રભુએ પણ ધર્મારૂપી રથને સારી પેઠે હાકયા છે. જો ગમે તે
ી ધર્મ ટપી અને ઉન્માર્ગ (ખાટા ગસ્તા) તરફ લઈ જવાને પ્રયત્ન કરે અર્થાત્ શ્રુતચારિવ્યરૂપ ધર્મનું અનલ થાય એ રીતનું વર્તન કરે તે પ્રભુ તેના રક્ષક થાય, એટલે કે ધના પાથી તેને ફ્રી ધર્મમાં મંસ્થાપિત કરે છે. ધર્મ વરચાતુ રન્ત ચવર્તી દાન, શીલ, ત્ય અને બાવા વડે નર્ક વગેરે ચાર ગતિયાને અથવા ક્રોધ વગેરે ચાર કષાયેાન આ ધર્મ નાશકના હોય છે. એટલા માટે ત ‘ચતુરન્ત’ છે, જન્મ, જરા[વૃદ્ધાવસ્થા અને મૃત્યુન હા કતાર હોવાથી ધર્મને ચક્રના આકારે બતાવ્યો છે. ૧ શબ્દના અર્થ શ્રેષ્ઠ છે. મંત્રાથી અમ જણાય છે કે રાજચક્ર કના પત્રુ ધર્મચક રઢિયાતું છૅ. કેમકે
टर
| SR No. | 009328 |
| Book Title | Gnatadharmkathanga Sutram Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1963 |
| Total Pages | 770 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_gyatadharmkatha |
| File Size | 48 MB |