________________
अनगारधर्मामृतवर्षिणी टीका अ.स. १४ मेघम्नेहस्तिभववर्णनम्
५०५
"
मनुकम्पा, तया 'सनाणुकंपयाए' कालत्रयताप सत्तायागात् सच्चाः, तेषा मनुकम्पा तया, इति शशकरक्षण निमित्तेन सकलजीबानां रक्षणवुद्रा 'से पाए' स एव उर्ध्वोकृतः पादः 'अंतराचेव' मध्यएव 'संधारिए' संधारितः नो चेवणं णिक्खित्ते' न खलु शशकोपरि निक्षिप्तः ततः खलु हे मेघ ! 'तुम' त्वया माणानुकम्पा यावत् सत्वानुकम्पया 'संसारे' संसारचतुर्गतिभ्रमणलक्षणः 'परिती कए | परीत्तीकृतः - परि= समन्तात् इतः = गतः इति परीतः, अपरीतः परीतः कृतः इति परीवीकृतः - पश्चादकृत इत्यर्थः, एकस्य शशकस्य परिरक्षणेन सकल प्राणि भूत जीवसत्वरक्षापरायणत्वात् स्वल्पसंसारी जात इति भावः, 'माणुस्साउप निवद्धे' मानुष्यायुष्कं निबद्धम् । ततः खलु स वन्दवः = असौ वनाग्निः 'अ' अर्द्ध तृतीयानि अर्ध तृतीयं येषां तानि अर्ध तृतीयानि साईद्वयानीत्यर्थः, 'राई' दिया" रात्रिं दिवानि वनं 'झामे' दहति = प्रज्वालयति, है । कालत्रय में भी सत्ता का योग जिनमें रहता है वे सच है उनकी अनुकंपा सानुकंपा है। इस तरह की पवित्र भावना से हे मेघ ! तुमने ऊपर उठाया हुआ वह अपना चरण नीचे शशक के ऊपर नहीं रखा |( तपणं तुमं मेहा ! ताए पाणानुकंपयाए जात्र सत्ताणुकंपयाए संसारे परित्ती क माणु साउए निबद्धे ) उसके बाद हे मेघ ! तुमने उस माणानुकंपा - भूतानुकंपा से जीवानुकंपा से सत्त्वानुकंपा के प्रभाव से अपना चतुर्गति परिभ्रमण रूप संसार अल्प बना लिया संख्यात बना लिया--अर्थात् एक शशक के परिरक्षण से सकल माणी, भूत, जीव और सत्र की रक्षा में तत्पर होने के कारण तुम स्वल्प संसारी बन गये-- दीर्घ संसारी नही -- रहे । उसी समय तुमने मनुष्यायु का बंध कर लिया । ( तरणं से वणदवे अट्ठाइज्जाई राई दियाई तं वणं झामेइ ) वह वनाग्नि उस वन को अढाइ दिन रात तक છે, તે જીવાનુક પા કહેવાય છે. જેમાં ત્રણે કાળમાં પણ સત્તાના યાગ રહે તે સત્ત્તાનુક’પા છે. આ જાતની પવિત્ર ભાવનાથી હું મેઘ ! તમે ઉપર ઉપાડેલા પાતાના પગ સસલા
I
२ भूयो नहि. (तए णं तुमं मेहा ! ताए पाणानुकंपयाए नाव सत्ताणुकंपयाए संसारे परितीक माणुस्साउए निबद्धे ) त्यार माह हे भेध ! तमे ते आशानुया ભૂતાનુ કંપા, જીવાનુ`કપા અને સત્ત્વાનુ કપાના પ્રભાવથી પાતાના ચતુતિ પરિભ્રમણ રૂપ સંસાર અલ્પ બનાવી લીધા સંખ્યાત બનાવી લીધા. મતલખ એ છે કે એક સસલાના રક્ષણુથી સમસ્ત પ્રાણી, ભૂત, જીવ અને સત્ત્વની રક્ષામાં તત્પર હોવા અદલ તમે સ્વલ્પ સંસારી બની ગયા. દીર્ઘકાળ સુધી સંસારી રહ્યા નથી. તે સમયે જ तभेोमे मनुष्यायुष्यने। अध अरी सीधी. (तपुर्ण से वणदवे अट्ठाइजा राई दियाई तं वणं झामेइ ) बनना अनि मंगलने शादी दिवस सुधी सणगावतो रह्यो