________________
अमृतवर्षिणीटीका अ. १ सू. ४१ मेघमुने र्हति भवनम
'હ',
'पानी पास्यमिति कृत्वा = चिन्तयत्वा 'हस्थ' हस्त=शुण्ड प्रसारयास, अथापिच 'ते इत्थे' ते तत्र हस्तः = शुण्ड्रादण्ड: उदकं जलंन प्राप्नोति, ततः खलु हे मेवं पुनरपि 'कार्य' स्त्रशरोरं 'पचद्वरिस्सामि' प्रत्युद्धरिष्यामि = निष्का शयिष्यामीति कृत्वा = विचार्य 'बलियतरायं' बलिकदरं गाढतरं - 'पकंसि' पङ्के= महाकर्दमे 'खुत्ते' निमग्नः, 'खुत्ते' इति देशीय शब्दः, त्वं परिवारवियोग प्राणनाशशंकाशरीरकष्टोधसा नानाविधवेदनामनुभवन्नासीरितिभावः। ततः खलु हे मेघ ! 'तुमे' त्वया तस्मिन्नेवभवे 'अन्नया कहूं' अन्यदाकदाचित् = श्रन्यस्मिन् कस्मिंश्चित् समये पूर्वग्मिन काले इत्यर्थः, कामभोगासक्तथा 'एगे' एकः कश्चिदेकः कलभः चिरनिजढे' चिरनिर्यूढ़ :- चिराद् = बहुका लात निर्यूढ: = निष्कासितः, 'गयवरजुत्राणए' गजवरयुवा = तरुणो महागजः, पत्त अंतरा चैव सेयसि विसन्ने) तीरसे भिन्न स्थान पर वर्तमान होने के कारण पानी को नहीं पी सके और बीच में ही उस सरोवर के महा पंक में तुम निमग्न हो गये । (तत्थ णं तुझं मेहा । पाणियं पास्सामि तिकटु हृत्थं पम्णरेसि) वहां पर हे मेव ! तुमने इस विचार से कि मैं पानी प्राप्त कर पीलूंगा अपने शुडादण्ड को फैलाया - (सेविय ते हत्थे उदगंनपात्रइ) परन्तु वह शुण्डादंड पानी नही पा सका - अर्थात् पानी तक नहीं पहुच सका। (तरणं तुमं मेहा । पुणरवि कार्यं पच्चुध्द रिम्सामिति कटु वलियत राय पंकंसि खुत्ते) इसके बाद हे मेघ ! तुमने इस विचार से कि मैं यहां से फँसे हुए अपने शरीर को निकाल लूगा ज्यों ही उठने का प्रयत्न किया कि वैसे ही तुम गाढतर कीचडमें और अधिक फस गये । (तणं तुमं मेहा | अन्नयाक एगे सयाओ जुहाओ करचरण दंतमुसलमहगए पाणीय असंपत्ते अंतरा चेव सेयंसी विसन्ने ) डिनाराश्री हा स्थाने હોવાના કારણે તમારે માટે પાણી પીવુ અશકય થઈ ગયું હતું. તમે ત્યાં સરેાવરના अट्ठवमा इसाई गया हुता. ( तत्थगं तुमं मेहा ! पाणियं पास्सामिति कट्टु हृत्थं पसारेसि.) हे भेव । त्यां अवमां चामेसा तभे पाणी भेजववाना प्रयत्नभां सूढने संभावने (सेत्रिय ते हत्थे उदगं न पावइ) पशु तभारी सूंढ पाएगी મેળવવામાં અસમર્થ જ રહી. એટલે કે પાણી સુધી તમારી સૂંઢ પહોંચી શકીજ નહીં ( त एणं तुमं मेहा ! पुणेरवि कार्यं पच्चुध्दरिस्सामित्तिक्हु बलियतरायं पंकसि खुत्ते ) त्यार पछी हे भेध ! तमे अहवमां यूथी गयेसा पोताना शरी ने महार કાઢવાના વિચાર કરીને જ્યારે કાદવમાંથી મુકત થવા પ્રયત્ન કર્યો ત્યારે તમે કાદवसां पडेलां कुश्ती वधारे भूंगा गया. ( तेएणं तुमे मेहा ! अन्नया कया