________________
मैन्द्रिका टीका श०३४ अ. शे०९ सु०८ चा०पृथ्वीकायानां स्थानादिनि० ४२९ अपर्याप्तास्ते सर्वे 'एग विहा' एकविधाः एकप्रकारका एवं प्रकृत स्वस्थानादि विचार मधिकृत्यौघः, 'अविसेसमणाणत्ता' अविशेषा अनानात्वाः अविशेषाः विशेषरहिताः, यथा पर्याप्तका स्तथैवेतरेऽपि अनानात्वाः नानात्ववर्जिताः येष्वेव आधारभूताकाशमदेशेषु एके - पर्याप्तका - भवन्ति तेष्वेव इतरे अपना अपि भवन्तीत्यर्थः । ' सव्वलोग परियावन्ना' सर्वलोकपर्यान्नाः उपपात्र समुद्घात स्वस्थानैः सर्वलोके वर्त्तन्ते इत्यर्थः, तत्रोपपात उपपाताभिमुख्यम्' समुद्घात इह मारणान्तकादिः स्वस्थानं यत्र ते आसते 'पन्नत्ता' प्रज्ञप्ताः - कथिताः । 'समणाउसो' हे श्रमण | हे आयुष्यन् ! एतेषां सर्वेप/मालापकमकारः मज्ञापना सूत्रस्य द्वितीयस्थानपदे द्रष्टव्यः तद्व्याख्यानमपि तत्रैव मत्कृतायां प्रमेयबोधिनी व्याख्यायां द्रष्टव्यम् | 'अपज्जत सुहुमपुढवीकाइयाणं भंते ! कइ कम्मपगडीओ हो सब सूक्ष्मवनस्पतिकाधिक सामान्य से एक प्रकार के है। इनमें कोई भिन्नता नहीं है । जिस प्रकार पर्यातक हैं उसी प्रकार अर्यातक हैं जिन आधारभूत प्रदेशों में पर्याप्त रहते हैं उन्हीं आकाश प्रदेशों में अपर्याप्तक रहा करते हैं । 'सबलोग परियावन्ना' उपपात समुद्घात एवं स्वस्थानों की अपेक्षा से ये सर्वलोक में पाये जाते हैं उत्पत्तिका नाम उपपात है वारणान्तिक आदि समुद्घात है और जहां ये रहते हैं वह स्वस्थान है।' इस प्रकार से ये हे आयुष्मत् ! श्रमण ! सर्वलोकमें हैं' इनका आलापक प्रकार प्रज्ञापना सूत्रके द्वितीय स्थान पद में देख लेना चाहिये | इस पर मैंने प्रमेयबोधिनी टीका लिखी है । उस टीका से इसका व्याख्यान समझ लेना चाहिये ।
'अपजत्त खुहुषपुढपीसाड्या णं भंते । कइ कम्मपगडीओ पण्णत्ताओ બધા પર્યાપ્ત હોય કે અપર્યાપ્ત હાય બધા સૂક્ષ્મ વનસ્પતિ કાયિક સામાન્ય રીતે એક પ્રકારના છે. તેમાં કાઇ જ ભિન્ન પણુ નથી. જે પ્રમાણે પર્યાપ્તક કહ્યા છે, એજ રીતે અપર્યાપ્તક પણ કહેલ છે, જે આધારભુત પ્રદેશામાં पर्याप्त रहे छे, येन सााश प्रदेशमा अपर्याप्त रहे छे. 'सव्वलोगपरियावन्ना' उपात सभुद्द्धात भने स्वस्थाननी अपेक्षाथी या सर्व सामा રહેલા છે. ઉત્પત્તિનુ નામ ઉપપાત છે, મારણાન્તિક વિગેરે સમુદ્ધાતા છે. અને જ્યાં તેએ રહે છે. તે સ્વસ્થાન કહેવાય છે. તેના માલાપકાના પ્રકાર પ્રજ્ઞાપના સુત્રના ખીજા સ્થાન પદમાંથી સમજી લેવા જોઇએ.
આ વિષયમાં પ્રમે,ધિની ટીકા કે જે મે' રચી છે, તેમાથી આ સબ ધનુ કથન સમજી લેવુ'.
'अपज्जत्त
सुमढवीकाइयाण भवे ! कइकम्मपगडीओ पण्णत्ताओ'