________________
प्रमैयचन्द्रिकाटीका श०३४ अ. श.१ सू८७ दक्षिणचरमान्ते उत्पातनि० ४३३ नत्थि' नवरं केवळम् एकसामयिको विग्रहो नास्ति-न वक्तव्यः किन्तु द्वयादि सामयिक एवं विग्रहो वक्तव्य इति । 'उत्तरिल्ले समोहयाणं दाहिणिल्ले उववज्जमाणाणं जहा सट्टाणे' उत्तरे चरमान्ते समवहतानां दक्षिणे चरमान्ते समुपद्य मानानां यथा स्वस्थाने एकसामयिकादारभ्य चतुसामयिको विग्रहो वक्तव्य इति । 'उत्तरिल्ले समोहयाणं पच्चस्थिमिल्ले उववज्जमाणाणं एगसमइओ दिग्गहो नस्थि सेसं तहेव' उत्तरे लोकचश्मान्ते समुत्पद्यमानाना मेकसामयिको विग्रहो न भवति, किन्तु द्वयादि सामयिक एव विग्रहो वर्णयितव्यः । शेपम्-प्राथमिक विग्रहव्यतिरिक्तं सर्व पूर्ववदेव वर्णनीयम् । कियत्पर्यन्तं पूर्वप्रकरणमनुम्मरणीयम् , 'तत्राह-'जाच' इत्यादि । 'जाव सुहुमवणस्सइकाइओ पज्जत्तओ सुहुम्वणस्सइ समयका विग्रह नहीं होता है। यही बात 'नवरं एगहमहओ विग्गहो नत्थि' इल सुत्र पाठ द्वारा प्रकट की गई है।
'उत्तरिल्ले समोहयाणं दाहिणिल्ले उववज्जमाणाणं जहा सहाणे' उत्तर चरमान्त में समबहत हुए जीवों के दक्षिण चरमान्त में उपपात के सम्बन्ध में उनके स्वरधान में उत्पाद होने के जैसा ही एक्षसमयवाला दो समयवाला तीनलमयवाला और चारसमयवाला विग्रह होता है ऐसा जानना चाहिये । 'उत्तरिल्ले समोहयाणं पच्चस्थिमिल्ले उववज्जमाणाणं एगलमइओ विग्गही नस्थि, सेसं तहेव' लोकके उत्तर घरमान्त में समवहत हुए जीवों का पश्चिम चरमान्त में उत्पन्न होने के सम्बन्ध में दो सम्यवाले विग्रह से लेकर चार सभयवाला विग्रह होता है । यहां एकसमयवाला विग्रह नहीं होता है ऐसा जानना चाहिये । काकी झा और सब कथन पूर्व के जैसा ही है । 'जाव सुहम वणस्काइओ पज्जत्तओ सुहमवणस्सइकाइएसु पज्जत्तएसु चेव'
'उत्तरिल्ले समोहयाण' दाहिणिल्ले उबरज्जमाणाण जहा सद्राणे' उत्त२ २२. માતમાં સમુદ્દઘાત કરેલ જીવેને ઉપપાત દક્ષિણ ચરમાતમાં હોવાના સંબંધમાં તેઓને સ્થાનમાં ઉત્પાદ હોવાની જેમજ એક સમયવાળી, બે સમયવાળી. ત્રણ સમયવાળી અને ચાર સમયવાળી વિગ્રહગતિ હોય છે. તેમ સમજવું. “ઉત્તरिमिल्ले स मोहयाण पच्चरिथमिल्ले उववज्जमाणाण एगसमइओ विग्गहो नस्थि सेसतहेव' साना उत्तर यरमा-मा समुद्धात ४२ वान। ५पात पश्चिम ચરમાતમાં થવાના સંબંધમાં બે સમયવાળી વિગ્રહગતિથી લઈને ચાર સમયવાળી વિગ્રહ ગતિ હોય છે. અહિયાં એક સમયવાળી વિગ્રહગતિ હોતી નથી तम सभा मालीनुमा सघणु ४थन पासा प्रमाणे 'जोव सुहम वणस्सइकाइओ पज्जत्तओ सुहुमवणस्सहकाइएसु पज्जत्तएसु चेव' माथन यावत्