________________
मैचन्द्रिका टीका श०२५ उ. ४ सु०१० क्षेत्रत्वेन पुद्गलनिरूपणम्
८७३
योजमदेशावगाढः,
कंदाचित् कल्योजप्रदेशाशावगादः, परिणामविशेषादिति । 'विष्यएसिए णं पुच्छा ?' त्रिपदेशिकः खलु पृच्छा हे भदन्त ! त्रिपदेशिकः स्कन्धः किं कृत युग्मप्रदेशावगाढः किं वा द्वापरयुग्मम देशावगाढः, कल्यो प्रदेशावगाढो वेति प्रश्नः । भगवानाह - 'गोयमा' इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम 'नो कडजुम्मपरसोगाढे सिय तेओगपएसो गाढे सिय दावरजुम्म परसोगाढे सिय कलिओगपएसोगाढे' नो कृतयुग्मम देशावगाढः त्रिमदेशिक स्वात् स्यात् कदाचित् ज्योपदेशावगाढः स्यात् कदाचित् द्वापरयुग्मप्रदेशावगाढः स्यात् कदाचित् कल्यो जमदेशावगाढः त्रिमदेशिक स्कन्धस्य क्षेत्रापेक्षया विलक्षण परिणाम विशेपादिति । 'चउप्पएसिए णं पुच्छा' चतुःप्रदेशिकः खलु पृच्छा, हे भदन्त । चतुः प्रदेशिकः स्कन्धः किं कृतयुग्मपदेशावगाढः विशेष होता है । 'पिएसिए णं पुच्छा' श्रीगौतमस्वामीने प्रभुश्री से इस सूत्रद्वारा ऐसा पूछा है- हे भदन्त ! त्रिपदेशिक स्कन्ध क्या कृतयुग्मप्रदेशावगाद होता है ? अथवा श्योजप्रदेशावगाढ होता है ? अथवा द्वापरयुग्मप्रदेशावगाढ होता है ? अथवा कल्पोजप्रदेशावगाढ होता है ? इसके उत्तर में प्रभुश्री कहते हैं- 'गोयमा ! नो कडजुम्म सिय तेओग० सिय दावर जुम्म० सिय कलिओगपएसोगाढे' हे गौतम! त्रिप्रदेशिक स्कन्ध कृतयुग्मप्रदेशावगाढ नहीं होता है किन्तु क्षेत्र की अपेक्षा से वह अपने विलक्षण परिणमन विशेष के अनुसार कदाचित यो प्रदेशावगाढ होता है, कदाचित् द्वापरयुग्मप्रदेशावगाढ होता है और कदाचित् वह कल्योज प्रदेशावगाढ होता है ।
"
7
1
'चप एसिए णं भंते! पुच्छा' हे भदन्त ! जो पुद्गल चतुष्प्रदेशी स्कन्ध रूप होता है वह क्या कृतयुग्मप्रदेशावगाढ होता है ? अथवा
शुभ विशेष शेवु ? होय छे. 'तिप्पएसिए णं पुच्छा' या सूत्रा द्वारा શ્રીગૌતમસ્વામીએ પ્રભુશ્રીને એવું પૂછ્યું' છે કે-હે ભગવન ત્રણ પ્રદેશેાવાળા સ્કંધ શુ' કૃતયુગ્મ પ્રદેશાવગાઢ હેપ છે? અથવા ચૈાજ પ્રદેશાવગાઢ હાય છે? અથા દ્વાપરયુગ્મ પ્રદેશાવગાઢ હાય છે? અથવા કલ્ચાજ પ્રદેશાવાઢ हाय छे ? या प्रश्नना उत्तरमां अनुश्री गौतमस्वामीने हे 'गोयमा ! नो जुम्मा सि ओग० खिय दावरजुम्म० सिय कलिओगपएसोगाढे' हे ગૌતમ ત્રણ પ્રદેશવાળા સ્ક્રબંધ કૃતયુગ્મ પ્રદેશાવગાઢ હાતા નથી પરંતુ ક્ષેત્રની અપેક્ષાથી તે પેાતાના વિલક્ષણ પરિણમન વિશેષ પ્રમાણે કેાઈવાર ચૈાજ પ્રદે શાવગાઢ હાય છે, અને કેાઈવાર દ્વાપરયુગ્મ પ્રદેશાવગાઢ હેાય છે તથા કોઈपार उदयोन अशावाद होय छे, 'चउप्परसिए णं सते ! पुच्छा' हे भगवन्
1
भ० ११०