________________
८०२
भगवतीने
JER
भदन्त ! यावत्- सबैजाः, अत्र यावत - पदेन - 'एवमुच्यते नैरयिका देशैजा अपि इति सन्दर्भस्य ग्रहणं भवतीति प्रश्नः ? भगवानाह - 'गोयमा' इत्यादि । 'गोयमा' हे गौतम! 'नेरहया दुबिहा पन्नत्ता' नरयिकाः द्विविधाः मलप्ताः । 'तं जहा' तद्यथा' 'विग्गहगह समावन्नगाय - अविग्गहगइसमाचन्तंगा य' विग्रहगतिसमापन्नकाय, ' ते विग्रहगतिसमापन्नकाः कथ्यन्ते ये मृत्वा विग्रहगत्योत्पत्तिस्थानं गच्छन्तोति । अविग्रहगतिसमापन्नकाश्च विग्रहगतिनिषेधात्-ऋजुगतिका अवस्थिताव ये ते अविग्रहगतिसमापन्नकाः । ' तत्थ णं जे तें चिग्गहगहसमन्निगा - वे णं सव्वैया'
-
किस कारण से कहते हैं कि नैरयिक एकदेश से भी सकंप होते हैं और सर्वदेश से भी सकंप होते हैं इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं - 'गोयमा | नेरहया दुबिहा पत्ता' हे गौतम! नैरयिक दो प्रकार के कहे गये है- 'तं जहा' जैसे- 'विगहगहसमावन्नगा य अविगहगहसमावन्नगा य' विग्रहगति समापन्नक और अविग्रह गति समापन्नक जो मरकर विग्रहगति से उत्पत्ति स्थान में जाते हैं, ये विग्रहगति समापन्नक नारक कन्दुकगति से उत्पत्तिस्थान में जब जाते. हैं तब वे सर्वात्मना वहां उत्पन्न होते हैं, अतः वे सर्वदेश से सकंप होते हैं और जो अविग्रहगति समापन्नक नारक है वे जो विग्रहगतिवाले नहीं हैं । अविग्रहगति समापन्नक नारक ऋजुगतिक और अब - स्थित ऐसे दो प्रकार के होते हैं, 'तत्थ णं जे ते विग्गहगइसमाचन्नगा ते णं सव्वैया' इनमें जो विग्रहगति समापन्नक नारक होते हैं
1
जाव सव्वेया वि' हे भगवन् याय येवु शा अरथी । }નૈરિયેકે એકદેશથી પણુ, સકપ હોય છે? અને સદેશથી પણ સપ હાય छे? या प्रश्नना उत्तरमा प्रभुश्री छे !-' गोयमा ! नेरइया दुविहा पश्नत्ता' હે ગૌતમ ! નાયિકા એ પ્રકારના હાય છે ‘ત' જ્ઞદ્દા' તે એ પ્રકાશ આ પ્રમાણે छे. 'विग्गहगइसमावन्नगा य अविग्गहगइ समावन्नगा य' विग्रह गति सभाषन्न અને અવિગ્રહ ગતિ સમાપક મરીને જે વિગ્રહ ગતિથી ઉત્પત્તિસ્થાનમાં જાય છે, તે વિગ્રહ ગતિ સમાપનક કહેવાય છે. આ વિગ્રહ ગતિ સમાપન્નક નારા કન્તુક ગતિથી ઉત્પત્તિસ્થાનમાં જ્યારે જાય છે, ત્યારે તેઓ સર્વાત્મથી ત્યાં ઉત્પન્ન થાય છે. તેથી તેમે સદેશથી સકપ હાય છે. અને અવિગ્રહ ગતિ સમાપન્નક નારક છે, તે વિગ્રહગતિ વિનાના હોય છે. અવિગ્રહ ગતિ સમાપન્નક નારક ઋજુગતિવાળા અને અવસ્થિત એમ બે પ્રકારના હાય છે. 'तत्थ पां जे ते विग्गहगइसमावन्नगा तेणं सव्वेया' तेमां ने विभद्ध गति सभा