________________
भगवतीसूत्रे
'असंखेज्जपएसोगाढे' असंख्यातमदेशावगाढः - असंख्यातेपु, लोकाकाशप्रदेशेषु - अगाढोऽसौ लोकाकाशममाणत्वात् धर्मास्तिकायस्थेति । 'जो अनंतपरसोगादे' नो अनन्त पदेशावगाढः ।
५०
'जर असंखेज्ज परसोगाढे किं कडजुम्मपएमोगाढे' यदि धर्मास्तिकायोsसंख्येयम देशावगाढस्तदा किं कृतयुग्मादिमदेशावगाढः ? इति पृच्छा ? भगइसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-'गोमा ! नो संखेज्जपएसोगाढे' धर्माftaara संख्यात प्रदेशों में अवगाढ नहीं है 'असंखेज्जपएसोगादें' किन्तु वह असंख्यात प्रदेशों में ही अवगाढ है क्यों कि यह अ अस्तिकाय लोकाकाश के बराबर है इसलिये लोकाकाश जब असंख्यात प्रदेशी कहा गया है । तो यह द्रव्य भी असंख्यातप्रदेशों वाला है इसलिये यह ornata के असंख्यातप्रदेशों में ही अवगाढ है । 'जो अनंत एसो. गाढे' यह अनंतप्रदेशों में अवगाढ नहीं है- क्योंकि लोकाकाश अनन्त प्रदेशोंवाला नहीं हैं । यद्यपि आकाश के अनन्त प्रदेश कहे गये हैं-सो यह कथन 'अलोकाकाश की अपेक्षा से हा अनन्तप्रदेश हैं, ऐसा जानना चाहिये | अलोकाकाश में धर्मास्तिकाय है नहीं । इसलिये जब वह लोकाकाश में ही है तो उसमें व्यापकरूप से वर्तमान होने के कारण यह असंख्यात प्रदेशों में अवगाढ है यह बात सिद्ध हो जाती है।
1
अब श्रीगौतमस्वामी प्रभुश्री से ऐसा पूछते हैं- 'जइ असंखेज्ज परसोगाढे किं कडजुम्नपएसो गाढे' हे भदन्त ! यदि यह धर्मास्तिकाय रमा प्रभु श्री गौतमस्वामीने छे - 'गोयमा ! नो संखेज्जपरसोगाढे' धर्मास्तिप्राय संख्यात अहेशोभां अवगाद नथी. 'असंखेज्जपरसोगाढे' परंतु ते અસ ખ્યાત પ્રદેશામાં જ અવગાઢ છે. કેમકે-આ અસ્તિકાય લેાકાકાશની બરાબર છે તેથી જપારે લેાકાકાશ અમખ્યાત પ્રદેશવાળુ' કહ્યુ` છે, તે આ દ્રવ્ય પશુ અમ્રખ્યાત પ્રદેશેાવાળુ છે. તેથી આ લેાકાકાશના અસ ખ્યાત अदेशोभां अत्रण छे. 'णा अणतपरसोगाढे' ते मनतप्रदेशेोभां अत्रशादવાળું નથી, કેમકે લેાકાકાશ અન’ત પ્રદેશેાવાળું નથી. જો કે આકાશના અનંત પ્રદેશે। કહ્યાં છે. આ કથનથી અલેાકાકાશનાજ અનંત પ્રદેશેા છે તેમ સમજવું. અલેાકાકાશમાં ધર્માસ્તિકાય દ્રવ્ય નથી, તેથી જ્યારે તે લેાકાકાશમાં જ છે, 'તા તેમાં વ્યાપકપણાથી રહેવાના કારણે આ અસંખ્યાત પ્રદેશેામાં અવગઢવાળુ છે તેમ સિદ્ધ થાય છે.
हवे श्री गौतमस्वामी अनुश्रीने येवु छे छे -'जइ असंखेज्जवएखोगाढे किं कड़ग्मजुपए सो गाढे' हे भगवन् ले ते धर्मास्तिठाय अस ज्यातग्रहे