________________
प्रमेन्द्रका टीका श०२५ उ. ३ सू०४ द्रव्यार्थत्वेन प्रदेशनिरूपणम्
६६७
'कलियोगपएमोगाढा वि' कल्पोनमदेशाव गाठान्यपि भवन्तीति । 'साणं भंते ! ठाणा किं कम्म एसो गाढा पुच्छा' हे भदन्त । व्यस्राणि खल्ल संस्थानानि किं कृतयुग्मप्रदेशावगाढानि 8 इत्यादि । प्रश्नः । भगवानाह - 'गोयमा' इत्यादि । 'गोयमा' हे गौतम! 'ओघादेसेण कडजुम्मपरसोगाडा' ओघ देशेन सामान्यतः कृतयुग्मपदेशात्रगाढानि पत्राणि संस्थानानि भवन्ति । 'नो तेओगवएसोगाढा' नो पोज देशावगाढानि । 'नो दाश्रजुम्मपए सोगाढा' नो द्वापरयुग्ममदेशावगाढानि 'नो कलियोगपएसो गाढा वि' नो कल्यो प्रदेशावगाहान्यपि, हे गौतम ! सामान्यविवक्षया पत्राणि संस्थानानि केवलं कृतयुग्ममदेशावगाढान्येव भवन्ति न तु ज्योजद्वापरयुग्नकल्पोजप्रदेशावगाढानि भवन्तीत्यर्थः । 'विहाणादेसेणं' विधाप्रतिपादित जो पांच सात आदि जघन्य वृत्तसंस्थान के भेद हैं उनमें से ४ का अपहार करने पर दो की अवशिष्टता नहीं है ।
अय गौतमस्वामी प्रभु श्री से ऐसा पूछते हैं- 'तसा णं भंते । संठांणा किं कडजुम्म० पुच्छा०' हे भदन्त । यत्र संस्थान क्या कृतयुग्मप्रदेशावगाढ हैं ? अथवा योजप्रदेशावगाढ हैं ? अथवा द्वापरयुग्मप्रदेशावगाढ है ? अथवा कल्पोजप्रदेशावगाढ हैं ? इसके उत्तर में प्रभु श्री कहते है'गोयमा ! ओघादेसेणं कडजुम्मपरसोगाढा' हे गौतम ! पत्रसंस्थान सामान्य से कृतयुग्मप्रदेशावगाढ हैं 'नो तेओगपएसो गाढा' योजनदेशranic नहीं है 'नो दावरजुम्मपएसोगाढा' द्वापरयुग्मप्रदेशावगाढ भी नहीं हैं । 'नो कलिओगपएसोगाढा वि' और न कल्पोज प्रदेशावगही हैं। इस प्रकार पत्र संस्थान केवल कृनयुग्म प्रदेशावगाढ ही | ज्योज द्वापरयुग्म 'और कल्पोजप्रदेशावगाढ नहीं है 'विहाणादेसेणं' છે કે-પહેલા પ્રતિપાદન કરેલ પાંચ, સાત વગેરે જઘન્ય ભેદો છે. તેમાંથી ૪ ચારના અપહાર કરવાથી એ શેષ રહેતા નથી.
વૃત્ત સંસ્થાનના
हवे श्रीगीतभस्वामी अनुश्रीने येवु छे छे - 'तंसा ण' भंते ! संठाणा किं कदजुम्म० पुच्छा०' हे भगवन् यस संस्थानो शुद्ध द्रुतयुग्भ प्रदेशावगादत्राणा છે? અથવા દ્વાપર યુગ્મ પ્રદેશવાળા છે? કે લ્યેાજ પ્રદેશાવગાઢવાળા છે ? श्या प्रश्नना उत्तरमां प्रभुश्री छे है - 'गोयमा ! ओघ देसेण कडजुम्मपरसो જ્ઞાન' કે ગૌતમ ! વ્યસ્ત્ર સંસ્થાના સામાન્યપણાથી મૃતયુગ્મ પ્રદેશાવગઢવાળા छे. 'नो ते ओगपएसो गाढा' प्रदेशावगाढवाजा नथी. 'नो दावरजुम्म एसोगाढा' द्वापर युग्भ प्रदेशावगाढवाजा नथी. 'नो कलि ओगपए सोगाढा' भने योन પ્રદેશાવગાઢ પણ નથી. આ રીતે વ્યુસ સસ્થાના કેવળ કૃતયુગ્મ પ્રદેશાવગાઢ વાળા જ છે. ચૈાજ દ્વાપર યુગ્મ અને કલ્યાજ પ્રદેશાવગાઢવાળા નથી.